«Θεολογία γεγονότων»
ἤγουν ἡ σχέση μεταξύ
θεολογίας καί ἱστορίας
ἀποκαλύψεως καί ἐμπειρίας
«Θεολογία γεογονότων», ἕνα βιβλίο πού ξεπερνᾶ τήν ἐποχή τῶν γεγονότων καί δείχνει τήν θέση τῆς Ἐκκλησίας καί τῆς Θεολογίας μέσα στήν ἱστορία καί τήν κοινωνία. Κείμενα ἱστορικά, πολιτιστικά, νηπτικά καί κοινωνικά πού μᾶς δίνουν τήν δυνατότητα νά εἰσέλθουμε στό βάθος τῶν γεγονότων καί νά δοῦμε τό νόημα καί τόν σκοπό πού ἔχει ἡ θεολογία στήν ζωή μας καί συντελοῦν στήν ἀναζωογόνηση τῆς ὀρθόδοξης ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.
Ὁ Χριστός ἐνηνθρώπησε μέσα στήν ἱστορία, γεννήθηκε ἐπί Καίσαρος Αὐγούστου, ἔζησε σέ συγκεκριμένη ἱστορική περίοδο στήν Παλαιστίνη, σταυρώθηκε «ἐπί Ποντίου Πιλάτου», πέθανε στόν Σταυρό, ἡ ψυχή Του μαζί μέ τήν θεότητά Του κατέβηκε στόν Ἅδη –τό κράτος τοῦ θανάτου– καί ἀναστήθηκε ἐκ νεκρῶν. Ἡ Ἐκκλησία ὡς Σῶμα Χριστοῦ ἄρχισε τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς καί ἐξαπλώθηκε σέ ὅλην τήν οἰκουμένη μέ τό κήρυγμα τῶν Ἀποστόλων καί στήν συνέχεια μέ τήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων. Τά δόγματα - ὅροι καθορίσθηκαν ἀπό τίς Οἰκουμενικές Συνόδους. «Ἡ Ἐκκλησία ἀναγνωρίζει καί διακηρύσσει τίς δογματικές ἀλήθειες ὡς γεγονότα τῆς ἱστορίας», γιατί ἔπρεπε νά ἀντικρούση συγκεκριμένες αἱρετικές διδασκαλίες καί νά ἐκφράση ὀρθοδόξως τήν ἀποκαλυπτική ἀλήθεια, ὥστε νά μήν ἀλλοιωθῆ ἀπό τίς ποικίλες αἱρετικές πλάνες.
Ἔτσι, ἡ ὀρθόδοξη πίστη, ἡ βίωση τῆς ὀρθοδόξου διδασκαλίας, ἡ μέθεξη τῆς ζωῆς τοῦ Χριστοῦ συνιστοῦν τήν «θεολογία γεγονότων». Εἶναι φανερό ὅτι «ἡ πατερική θεολογία εἶναι πάντα θεολογία γεγονότων, μᾶς φέρνει ἀντιμέτωπους μέ γεγονότα, τά γεγονότα τῆς ἱερᾶς ἱστορίας».
Ὁ Χριστός ἐργάζεται, διά τῆς Ἐκκλησίας, μέσα στήν ἱστορία. Οἱ Πατέρες, πού εἶναι διάδοχοι τῶν ἁγίων Ἀποστόλων καί εἰς «τύπον καί τοῦ τόπον Χριστοῦ», ἀντιμετωπίζουν τά γεγονότα πού ἀνακύπτουν κάθε φορά στόν ἱστορικό βίο τῆς Ἐκκλησίας μέ τόν «νοῦν τοῦ Χριστοῦ». Οἱ ἅγιοι Μάρτυρες, ἀσκητές, ἔγγαμοι Χριστιανοί ἀποτελοῦν τήν «ἱερά ἱστορία» τῆς Ἐκκλησίας. Τά δόγματα εἶναι οἱ ὅροι τῆς ἀποκαλυπτικῆς ἀλήθειας σέ μιά ἐποχή συγχύσεως καί πλάνης. Οἱ ἐκκλησιαστικές τέχνες εἶναι ἔκφραση τῆς ἄκτιστης πραγματικότητας, ἡ ὁποία ἀποκαλύπτεται στούς Ἁγίους. Ἡ ζωή καί ἡ διδασκαλία τῶν Ἁγίων διά μέσου τῶν αἰώνων συνιστοῦν τήν «θεολογία γεγονότων» τῆς ἱερᾶς ἱστορίας. Ἔτσι, ὅποιος ἀγνοεῖ τήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας πού πορεύεται μέσα στήν ἱστορία καί τήν ἐξαγιάζει μέ τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ, ὅποιος παραθεωρεῖ τήν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, δηλαδή τήν διδασκαλία τῶν Οἰκουμενικῶν καί Τοπικῶν Συνόδων γιά μιά δῆθεν ἐπιστροφή στό λεγόμενο «βιβλικό θεμέλιο», αὐτό εἶναι μιά ἀποσάρκωση τῆς ἱερᾶς ἀποκαλύψεως.
Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία συνδέεται πολύ στενά μέ τήν παράδοση τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων· αὐτό συνιστᾶ τήν «θεολογία γεγονότων», ὅπως ἐκφράζεται μέσα στήν ἐκκλησιαστική ζωή καί βιώνεται στήν ζωή τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας, πού σέβονται τόν «θεσμόν τῆς Ἐκκλησίας» καί διαφοροποιεῖται ἀπό κάθε ἄλλη παράδοση.
Στό βιβλίο «Θεολογία γεγονότων» διατυπώνονται κείμενα τά ὁποῖα ἐκφωνήθηκαν σέ διάφορα ἀκροατήρια καί ἀναφέρονται στό θέμα τῆς σχέσεως μεταξύ τῆς θεολογίας καί τῆς ἱερᾶς ἱστορίας, δηλαδή τῆς «θεολογίας τῶν γεγονότων».
Ἡ Ἐκκλησία εἶναι «ὁδός», συνδέεται μέ τόν Χριστό, ὡς Σῶμα Του, οἱ Χριστιανοί, τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ἀκολουθοῦν τόν Χριστό πού εἶναι «ἡ ὁδός καί ἡ ἀλήθεια καί ἡ ζωή» (Ἰω. ιδ΄, 6) καί πορεύονται πρός τό τέλος, ὅπως περιγράφεται στό βιβλίο τῆς Ἀποκαλύψεως, ζώντας ὅμως τόν Χριστό, πού εἶναι «ὁ πρῶτος καί ὁ ἔσχατος» (Ἀπ. α΄, 17), καί ὡς ἔσχατος εἰσῆλθε μέσα στήν ἱστορία γιά νά ἐνισχύη τούς «ὁδίτες» στήν οὐράνια πόλη, «ἧς τεχνίτης καί δημιουργός ὁ Θεός» (Ἑβρ. ια΄, 10).
ἀπό τόν πρόλογο τοῦ βιβλίου