Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, κατά κόσμον Γεώργιος Βλάχος, γεννήθηκε στά Ἰωάννινα τό 1945. Σπούδασε στήν Θεολογική Σχολή τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Ἐξελέγη Μητροπολίτης τό 1995 καί στήν Μητρόπολή του, ἐκτός ἀπό τό ἐκκλησιαστικό ἔργο, ἀνέπτυξε ἕνα μεγάλο κοινωνικό ἔργο ὡς Πρόεδρος 13 Ἱδρυμάτων τῆς πόλεως, μέ χορήγηση ὑποτροφιῶν σέ μαθητές καί φοιτητές, καί σέ ἄλλες δράσεις. Βραβεύθηκε ἀπό τήν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν τό ἔτος 1996 γιά τό βιβλίο του «Τό Πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση», ὡς τό καλύτερο θεολογικό βιβλίο τῆς πενταετίας. Εἶναι Ἐπίτιμος Διδάκτορας τοῦ Τμήματος Κοινωνικῆς Θεολογίας, τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ καί Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν ἀπό τό ἔτος 2008, καί τοῦ Τμήματος Ἰατρικῆς, τῆς Σχολῆς Ἐπιστημῶν Ὑγείας τοῦ Πανεπιστημίου Ἰωαννίνων ἀπό τό ἔτος 2016. Εἶναι ἐπίτιμο μέλος τῆς Ἑταιρείας Ἠπειρωτικῶν Μελετῶν (2018).
Συμμετεῖχε ὡς μέλος τῆς Ἀντιπροσωπείας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος στήν «Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας» πού συγκλήθηκε στό Κολυμβάρι τῆς Κρήτης (Ἰούνιος 2016).
Διετέλεσε Καθηγητής στήν Μπελεμέντειο Θεολογική Σχολή «Ἅγιος Ἰωάννης Δαμασκηνός» τοῦ Πατριαρχείου Ἀντιοχείας στόν Βόρειο Λίβανο, ὅπου δίδαξε γιά τρία ἀκαδημαϊκά ἔτη Ἑλληνική γλώσσα, Χριστιανική ἠθική καί Βιοηθική. Τό 2017, λόγῳ τοῦ μεγάλου ἐρευνητικοῦ του ἔργου τό ὁποῖο ξεκίνησε ἀπό τά φοιτητικά του χρόνια, ἐξελέγη Ἐπίκουρος Καθηγητής Ὀρθόδοξης Ποιμαντικῆς Θεολογίας καί Ἀσκητικῆς στό διδακτορικό πρόγραμμα τοῦ «Ἀντιοχειανοῦ Οἴκου Σπουδῶν» (AHOS), τό ὁποῖο ἔχει πιστοποιηθεῖ ἀπό τήν Ἕνωση Θεολογικῶν Σχολῶν (Association of Theological Schools) στίς Η.Π.Α. καί στόν Καναδά.
Συμμετεῖχε καί δίδαξε σέ 600 περίπου Διεθνῆ καί Πανελλήνια Συνέδρια καί Σεμινάρια, (τά κείμενα τῶν ὁποίων ἔχουν δημοσιευθεῖ σέ ἐπιστημονικά καί ἄλλα περιοδικά, συλλογικούς καί ἀφιερωματικούς τόμους), ὅπως ἐπίσης καί ἐπιστημονικές ὁμιλίες, μεταξύ τῶν ὁποίων στήν Θεολογική Σχολή τοῦ Τιμίου Σταυροῦ Βοστώνης, στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τῆς Ἀμερικῆς (OCA), στό Vancouver τοῦ Καναδᾶ, στό Πανεπιστήμιο τοῦ Seattle, στό Λουθηρανικό Πανεπιστήμιο τῆς Tacoma Pacific Lutheran University, στήν Γερμανία, στήν Οὐκρανία, στήν Συμφερούπολη Κριμαίας, στήν Ρωσία (Μόσχα, Ἁγία Πετρούπολη, Σεργκέεφ Ποσάδ), στήν Γεωργία, στήν Ρουμανία (Βουκουρέστι, Ἰάσιο, Κραϊόβα καί Ἄλμπα Τζούλια), στήν Βουλγαρία (Σόφια, Βάρνα), στήν Βενετία, στήν Αὐστρία, στήν Κωνσταντινούπολη, στήν Κύπρο (Λευκωσία, Λεμεσό), στήν Ἀγγλία, κ.ἄ.
Ἀρθρογραφεῖ στόν ἀθηναϊκό Τύπο («Τό Βῆμα», «Ἐλευθεροτυπία», «Καθημερινή», «Τά Νέα», «Ἐλεύθερος Τύπος», «Ἀπογευματινή», «Κόσμος τοῦ Ἐπενδυτῆ»), παρεμβαίνοντας στίς σύγχρονες κοινωνικοπολιτικές καί ἐκκλησιαστικές ἐξελίξεις καί προσφέροντας τήν ὀρθόδοξη θεολογική ἑρμηνεία τῶν γεγονότων.
Ἔχει συγγράψει πάνω ἀπό ἑκατόν εἴκοσι ἕξι (126) βιβλία, μέ θεολογικό, ἐκκλησιολογικό, κοινωνικό καί ἱστορικό περιεχόμενο, βασισμένα στήν διδασκαλία τῶν ἁγίων Πατέρων, σέ σχέση μέ τήν παλαιά καί σύγχρονη φιλοσοφία, ψυχολογία καί κοινωνιολογία. Τριάντα τρεῖς (33) τίτλοι ἀπό τά βιβλία αὐτά (100 μεταφρασμένα βιβλία) έχουν μεταφραστεῖ σε 27 γλῶσσες.
Συμμετεῖχε καί ὑπῆρξε εἰσηγητής σέ πολλά Διεθνῆ καί Πανελλήνια Συνέδρια. Τά κείμενα τῶν εἰσηγήσεών του ἔχουν δημοσιευθεῖ σέ πρακτικά συνεδρίων, σέ ἐπιστημονικά καί ἄλλα περιοδικά, σέ συλλογικούς καί ἀφιερωματικούς τόμους.
Θεωρεῖται ὡς ὁ πιό μεταφρασμένος Ἕλληνας συγγραφέας μετά τόν Νίκο Καζαντζάκη.
Συγγραφικό ἔργο
Τό συγγραφικό του ἔργο εἶναι ἀπόρροια τοῦ ἐρευνητικοῦ του ἔργου, τό ὁποῖο ξεκίνησε ἀπό τά φοιτητικά του χρόνια (μέ καταγραφή τῶν χειρογράφων πού διασώζονται στίς Βιβλιοθῆκες τῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους καί συμμετοχή στήν κριτική ἔκδοση τῶν ἔργων τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ μέ τήν καθοδήγηση τοῦ Καθηγητῆ Παναγιώτου Χρήστου), τήν ἀνάγνωση τοῦ συνόλου σχεδόν τῶν πατερικῶν κειμένων (ἀποδελτιώνοντας περίπου 20.000 χωρία), καθώς καί τῶν κλασσικῶν καί συγχρόνων κειμένων τῆς θύραθεν παιδείας (τοῦ φιλοσόφου Martin Heidegger, τοῦ ὑπαρξιστή ψυχολόγου Victor Frankl καί τοῦ κοινωνιολόγου Max Weber), τήν συναναστροφή του μέ ἀσκητές καί πατέρες τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τοῦ Μητροπολίτου Ἐδέσσης ἁγίου Καλλινίκου, τοῦ ἁγίου Σωφρονίου τοῦ Essex, τοῦ ἁγίου Παϊσίου, τοῦ π. Θεοκλήτου Διονυσιάτου, τοῦ π. Ἰωάννη Ρωμανίδη.
Ἀπό τά πολλά βιβλία του ἀποτελοῦν ὁρόσημο τά ἑξῆς:
1. Μιά βραδυά στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ὅπου ἀναλύονται θέματα πού ἀφοροῦν στήν νοερά-καρδιακή προσευχή, «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ἐλέησόν με» καί γίνεται διάκριση μεταξύ τῆς Ὀρθόδοξης παράδοσης καί τῶν Ἀνατολικῶν παραδόσεων τύπου γιόγκα. Συναφές βιβλίο Ὁ ὀρθόδοξος μοναχισμός, ὡς προφητική, ἀποστολική καί μαρτυρική ζωή.
2. Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία. Στό βιβλίο αὐτό παρουσιάζεται ἡ αἰτία γιά τήν ὁποία πιστεύουμε στόν Χριστό καί συνδεόμαστε μέ τήν Ἐκκλησία, ἡ θεραπεία τοῦ νοῦ, ὁ ὁποῖος εἶναι ἡ λεπτοτάτη προσοχή καί διακρίνεται ἀπό τήν λογική, ἡ ἀνάλυση καί μεταμόρφωση τῶν παθῶν τῶν ὁποίων ἔχει διαστραφεῖ ἡ λειτουργία, ἡ ἡσυχαστική ζωή πού εἶναι ἡ μέθοδος θεραπείας τοῦ ἀνθρώπου καί ἡ ὀρθόδοξη γνωσιολογία πού εἶναι ἡ κατάληξη τοῦ ἀνθρώπου ὅταν ἀποκτήση ἐμπειρία τοῦ Θεοῦ. Τήν Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία ἀκολούθησαν τά συναφῆ βιβλία, Ψυχική ἀσθένεια καί ὑγεία, «Ἡ ἰατρική ἐν Πνεύματι ἐπιστήμη»,῾Υπαρξιακή ψυχολογία καί Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία, Ἡσυχία καί Θεολογία.
3. Τό πρόσωπο στήν Ὀρθόδοξη παράδοση στό ὁποῖο θίγονται θέματα πού ἀφοροῦν τήν σχέση τοῦ προσώπου μέ τήν θεολογία καί τήν φιλοσοφία, τήν ἀσκητική τοῦ προσώπου, τήν διαμόρφωση τῆς ὁρολογίας τοῦ προσώπου καί τό θέμα τῆς ἐλευθερίας. Συνέχεια τοῦ βιβλίου αὐτοῦ εἶναι ἡ Μεταπατερική θεολογία καί ἐκκλησιαστική πατερική ἐμπειρία.
4. Ἡ ζωή μετά τόν θάνατο πού εἶναι ἕνα βιβλίο πού δέν ἀφήνει κανένα ἀναπάντητο ἐρώτημα στό θέμα μέ τό ὁποῖο ἀσχολεῖται. Ἀπό τόν χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, τίς μεταθανάτιες ἐμπειρίες τήν ἀθανασία τῆς ψυχῆς, τό καθαρτήριο πῦρ, τήν δευτέρα παρουσία τοῦ Χριστοῦ, τί εἶναι ὁ Παράδεισος καί ἡ Κόλαση, τό ἀμφιλεγόμενο θέμα τῆς ἀποκατάστασης τῶν πάντων, τήν αἰώνια ζωή.
Συνέγραψε τίς ἱστορικές καί θεολογικές βιογραφίες τῶν συγχρόνων ἁγίων, Καλλινίκου Μητροπολίτου Ἐδέσσης, Σωφρονίου τοῦ Essex, Παϊσίου τοῦ ἁγιορείτου, οἱ ὁποῖες συμπεριλήφθηκαν στόν φάκελο τῶν εἰσηγητικῶν προτάσεων πρός ἁγιοκατάταξη.
5. Τά πέντε βιβλία πού ἀναφέρονται στόν π. Ἰωάννη Ρωμανίδη τά ὁποῖα δείχνουν τό πολυσήμαντο καί πρωτοπορειακό ἔργο του. Ἁπλῶς τά ἀναφέρουμε:
δ. π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ἕνας Κορυφαῖος Θεολόγος
ε. π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, τό ἔργο καί ἡ διδασκαλία του (Συλλογικός τόμος)
6. Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί Ἐκκλησία τῆς ῾Ελλάδος. Ἀσχολεῖται μέ τήν διαμόρφωση τοῦ διοικητικοῦ συστήματος τῆς ᾿Εκκλησίας, τήν ἱστορία τοῦ θεσμοῦ, τήν παράδοση πού μεταφέρει ἀνά τούς αἰῶνες, τήν ἀνακήρυξη τῆς Αὐτοκεφαλίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. τά ἱστορικοκανονικά ζητήματα, τίς κρίσεις πού προέκυψαν κατά καιρούς μέ τήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος κ.ἄ. Εἶναι βιβλίο μεγάλης ἔρευνας μέσα ἀπό τά Πρακτικά τῆς Ἱεραρχίας καί τόν Τύπο τῆς ἑκάστοτε ἐποχῆς. Τό θέμα αὐτό ὁλοκληρώθηκε μέ τό βιβλίο Τά Συνοδικά καί Πατριαρχικά Κείμενα - Συνοδικός Τόμος τοῦ 1850 καί Πατριαρχική Πράξη τοῦ 1928, Τό συνοδικό καί ἱεραρχικό πολίτευμα τῆς Ἐκκλησίας, μέ ἀναφορά στό Οὐκρανικό ζήτημα.
7. Παλαιά καί Νέα Ρώμη, Ὀρθόδοξη καί Δυτική Παράδοση. Τό βιβλίο αὐτό ἀναφέρεται στήν Παλαιά Ρώμη καί τήν ἐξέλιξη τοῦ δυτικοῦ Χριστιανισμοῦ, στήν Νέα Ρώμη καί τήν πνευματική ὑποδομή της, ὅπως καί στίς ἀντιστάσεις της στίς κατά καιρούς ὑπονομεύσεις, καθώς ἐπίσης καί τήν ἀπόκλιση καί τήν προσέγγιση μεταξύ Παλαιᾶς καί Νέας Ρώμης.
8. Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ὡς ἁγιορείτης. Ἔζησε σέ μιά δύσκολη καί ταραχώδη ἐποχή. Ὡς ἐμπειρικός θεολόγος καί ὡς ἀπλανής ἑρμηνευτής τῶν Γραφῶν ἐξέφρασε ὅλη τήν Πατερική καί Ἐκκλησιαστική ζωή καί ἐμπειρία. Ἔθεσε τίς θεολογικές προϋποθέσεις τῆς νοερᾶς προσευχῆς καί τοῦ ἀκτίστου Φωτός. Ἀντιμετώπισε τούς Ζηλωτές ὡς γνήσιος ἡσυχαστής καί δέν ἐνεπλάκη σέ πολιτικές διαμάχες. Ἡ διδασκαλία του εἶναι καρπός τῆς ἡσυχαστικῆς του ζωῆς, πού ἔζησε στό Ἅγιο Ὄρος, εἶναι ἀρκετά σύγχρονη γιά τήν ἐποχή μας στήν ὁποία ἐπικρατοῦν τά ἴδια φιλοσοφικά, θεολογικά καί κοινωνικά ρεύματα, γι᾽αὐτό καί πρέπει νά μελετηθῆ καί νά ἐφαρμοσθῆ.
9. Βιοηθική καί βιοθεολογία. Οἱ ἐξελίξεις στόν χῶρο τῆς γενετικῆς μηχανικῆς καί τῆς μοριακῆς βιολογίας, οἱ ἐπιστημονικές ἔρευνες πού φέρνουν στήν δημοσιότητα νέες ἀνακαλύψεις, δημιούργησαν πολλά προβλήματα καί κινδύνους. Ἡ ἐπιστήμη τῆς βιοηθικῆς προσπαθεῖ νά θέση περιορισμούς καί ὅρους, ὥστε νά ἀντιμετωπισθοῦν ὅλες οἱ προκλήσεις καί τά προβλήματα πού δημιουργοῦνται ἀπό τίς βιοϊατρικές ἔρευνες καί τήν βιοτεχνολογική ἐπανάσταση. Στό βιβλίο Βιοηθική καί βιοθεολογία θίγεται μόνον ἡ βάση τῶν βιοηθικῶν προβλημάτων μέσα ἀπό τήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας καί ὄχι οἱ λεπτομέρειες. Ἡ ὀρθόδοξη βιοηθική δέν καθορίζεται ἀπό ἠθικούς καί δεοντολογικούς κανόνες συμπεριφορᾶς, ἀλλά ἀντιμετωπίζει τά βιοηθικά προβλήματα βασισμένη πάντα στά ὀρθόδοξα κριτήρια περί τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου. Βλέπει τόν κάθε ἄνθρωπο ὡς κατ’ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὡς ὄν μοναδικό καί ἀνεπανάληπτο, πού ὁδηγεῖται πρός τό καθ’ὁμοίωση, δηλαδή, τήν θέωση.
10. Οἱ Δεσποτικές ἑορτές, εἰσοδικό στό δωδεκάορτο καί τήν Ὀρθόδοξη Χριστολογία καί Οἱ Θεομητορικές ἑορτές, τά ἱστορικά καί θεολογικά τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Εἶναι δύο σημαντικά δογματικά βιβλία πού ἀναφέρονται στήν θεολογία περί τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Θεοτόκου, πού εἶναι ἀπόρροια τῶν ἀποφάσεων τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.
Μετάφραση τῶν βιβλίων του
Τά βιβλία του ἄρχισαν νά μεταφράζονται πολύ σύντομα μετά τήν κυκλοφορία τους. Τό βιβλίο Μιά βραδυά στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους μεταφράστηκε τό 1986 στά Ἀραβικά, καί τό 1991 στά ἀγγλικά καί ἀκολούθως σέ ἄλλες 22 γλῶσσες. Ἡ μετάφραση τῶν βιβλίων στά ἀγγλικά, καί ἡ παρουσίασή τους στήν ἱστοσελίδα τῆς Ἐκδότριας Μονῆς ἀπό τό 1994, ξεκίνησε ἕνα πολύ μεγάλο καί ποικίλο ἐνδιαφέρον τῶν ἀναγνωστῶν, παγκοσμίως. Ἔτσι ἄρχισε ἕνα κύμα μεταφράσεων σέ διάφορες γλῶσσες, στήν ἀρχή εὐρωπαϊκές (γαλλικά, ἰσπανικά, γερμανικά, ρουμανικά), ἀλλά καί ἀσιατικές: κινεζικά, οὐρντού, κορεατικά), ὅπως ἐπίσης καί στά ἀραβικά. Ἐπίσης, πολλές ἐνορίες τῆς διασπορᾶς στήν Ἀμερική ἐνδιαφέρθηκαν γιά τά βιβλία στήν ἀγγλική τους μετάφραση. Ἐκτός ἀπό τίς γλῶσσες πού ἀναφέρονται στόν παρόντα καταλογο, ἔχουν μεταφρασθῆ καί σέ ἄλλες γλῶσσες (σουαχίλι, ὁλλανδικά, ἀλβανικά, φινλανδικά, οὐρντού-πακιστανικά, ἰνδονησιακά κ.ἄ.) καί τά βιβλία αὐτά εἶναι ὑπό ἔκδοση. Ἐπίσης, κεφάλαια ἀπό διάφορα βιβλία ἔχουν δημοσιευθῆ σέ περιοδικά. Ὁπότε, τό σύνολο τῶν μεταφράσεων ἀνέρχεται στόν ἀριθμό 27.
Ἡ προσοχή καί ἡ ἀποδοχή πού ἔτυχαν τά βιβλία τοῦ Μητροπολίτου, ἀποτυπώνεται στό γεγονός ὅτι χρησιμοποιοῦνται ὡς διδακτικά ἐγχειρίδια σέ Θεολογικές Σχολές, ὡς ἐγχειρίδια ψυχοθεραπευτῶν καί δύο ἀπό αὐτά ἀποτέλεσαν ἀντικείμενα διδακτορικῶν διατριβῶν (Ἡ Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία καί Τό πρόσωπο στήν Ὀθρόδοξη παράδοση, ἐκπονεῖται δέ καί νέα διδακτορική διατριβή στήν ἐκκλησιολογία του). Ἐπίσης, γιά τήν Ὀρθόδοξη Ψυχοθεραπεία γίνεται λόγος, ὡς ξεχωριστή μέθοδο ψυχοθεραπείας, στόν τόμο πού ἐξέδωσε ἡ Ἀμερικανική Ψυχολογική Ἑταιρεία, μέ τίτλο Handbook of Psychotherapy and Religious Diversity (Ἐγχειρίδιο ψυχοθεραπείας καί θρησκευτικῆς ποικιλομορφίας), στό κείμενο τοῦ Tony Young μέ τίτλο Psychotherapy With Eastern Orthodox Christians.