Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα
Κυριακή πρό τῶν Φώτων (Μαρκ. α΄ 1-8)
Ἀρχὴ τοῦ εὐαγγελίου ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, υἱοῦ τοῦ Θεοῦ.
῾Ως γέγραπται ἐν τοῖς προφήταις, ἰδοὺ ἐγὼ ἀποστέλλω τὸν ἄγγελόν μου πρὸ προσώπου σου, ὃς κατασκευάσει τὴν ὁδόν σου ἔμπροσθέν σου· φωνὴ βοῶντος ἐν τῇ ἐρήμῳ, ἑτοιμάσατε τὴν ὁδὸν Κυρίου, εὐθείας ποιεῖτε τὰς τρίβους αὐτοῦ ἐγένετο ᾿Ιωάννης βαπτίζων ἐν τῇ ἐρήμῳ καὶ κηρύσσων βάπτισμα μετανοίας εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, καὶ ἐξεπορεύετο πρὸς αὐτὸν πᾶσα ἡ ᾿Ιουδαία χώρα καὶ οἱ ῾Ιεροσολυμῖται, καὶ ἐβαπτίζοντο πάντες ἐν τῷ ᾿Ιορδάνῃ ποταμῷ ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐξομολογούμενοι τὰς ἁμαρτίας αὐτῶν. Ἦν δὲ ὁ ᾿Ιωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καὶ ζώνην δερματίνην περὶ τὴν ὀσφὺν αὐτοῦ, καὶ ἐσθίων ἀκρίδας καὶ μέλι ἄγριον, καὶ ἐκήρυσσε λέγων· ἔρχεται ὁ ἰσχυρότερός μου ὀπίσω μου, οὗ οὐκ εἰμὶ ἱκανὸς κύψας λῦσαι τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων αὐτοῦ. Ἐγὼ μὲν ἐβάπτισα ὑμᾶς ἐν ὕδατι, αὐτὸς δὲ βαπτίσει ὑμᾶς ἐν Πνεύματι ῾Αγίῳ.
Ἡ ἀσκητική Ὀρθοδοξία
«Ἦν δέ Ἰωάννης ἐνδεδυμένος τρίχας καμήλου καί ζώνην δερματίνην περί τήν ὀσφύν αὐτοῦ καί ἐσθίων ἀκρίδας καί μέλι ἄγριον» (Μάρκ. α´, 6)
Γιά τόν σημερινό ἐκκοσμικευμένο ἄνθρωπο ἡ προβολή ἑνός ἀσκητοῦ, ὅπως τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, πού ζοῦσε στήν ἔρημο καί ἦταν ἐνδεδυμένος μέ δέρμα καμήλου καί ἔτρωγε ἀκρίδες καί μέλι ἄγριο, ἀποτελεῖ ἕνα πρόβλημα. Ἴσως εἶναι καί μιά τρομερή πρόκληση. Λένε οἱ ἄνθρωποι ὅτι ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος μπορεῖ νά παρουσιασθῆ σάν πρότυπο ἑνός ἀσκητοῦ καί μάλιστα ἐρημίτου, ὄχι ὅμως καί ἐνός οἰκογενειάρχου, πού κατοικεῖ στόν κόσμο, ἔχει τόσες ἀνάγκες καί ἀντιμετωπίζει τόσα προβλήματα.
Σκεπτόμαστε πολλές φορές, πῶς μπορεῖ νά μιλήση μιά τέτοια μορφή στόν σύγχρονο ἄνθρωπο ἤ πῶς μπορεῖ νά ἐργασθῆ ἀποδοτικά ἡ Ὀρθοδοξία σέ μιά κοινωνία, πού ἔχει μάθει νά ζῆ μέ ἄνεση, πού ἔμβλημά της ἔχει τήν εὐζωΐα καί τήν καλοπέραση;
* * *
Κατ᾿ ἀρχάς πρέπει νά ποῦμε ὅτι ὁ Τίμιος Πρόδρομος προετοίμασε τόν δρόμο γιά τήν ἔλευση τοῦ Χριστοῦ. Δηλαδή ὑπάρχει μιά κοινωνία μεταξύ τῶν δύο αὐτῶν προσώπων. Κατά τόν ἴδιο τρόπο ὑπάρχει μιά θαυμάσια σύζευξη, θά μπορούσαμε νά ποῦμε ἀλληλοπεριχώρηση μεταξύ τῆς ἐρήμου καί τῆς κοινωνίας. Ἡ ἔρημος, μέ ὅλο τόν δυναμικό χαρακτήρα, καθαρίζει τόν ἄνθρωπο ἀπό τά πάθη, προετοιμάζει τόν δρόμο γιά τήν ἔλευση τῆς Βασιλείας τοῦ Χριστοῦ, ὁπότε, ἐπανερχόμενος ὁ ἄνθρωπος στήν φυσική ζωή, ἀποκτᾶ τήν πραγματική κοινωνία μέ τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους. Κατά τόν ἅγιο Ἰσαάκ δέν μπορεῖ ὁ ἄνθρωπος νά γαληνεύση ἐσωτερικά, ὅταν ἐνεργοῦν οἱ αἰσθήσεις, οὔτε τά σωματικά πάθη καταργοῦνται ἤ οἱ πονηροί λογισμοί ἐκλείπουν «ἄνευ τῆς ἐρήμου». Καί ὅταν ὁ ἄνθρωπος εἰρηνεύση ἐσωτερικά, τότε γίνεται ὁ πιό κοινωνικός ἄνθρωπος. Μέ ἄλλα λόγια ἡ ἔρημος ὁδηγεῖ στόν Χριστό καί ὁ Χριστός εἶναι ἡ ἔρημός μας. Μᾶς ἀπαλλάσει ἀπό τά πάθη.
* * *
Ἔπειτα, ἡ ἔνσταση τῶν σημερινῶν ἀνθρώπων, ὅτι ἕνας ἀσκητής δέν μπορεῖ νά μιλήση στόν ἄνθρωπο, πού ζῆ στήν κοινωνία, δέν εἶναι ὀρθή γιά δύο βασικούς λόγους. Πρῶτον, γιατί στήν Ὀρθόδοξη Πατερική διδασκαλία δέν ὑπάρχει διαφορά μεταξύ μοναχικοῦ καί κοσμικοῦ τρόπου ζωῆς, οὔτε μεταξύ ἀγάμων καί ἐγγάμων, ἀλλά μεταξύ ἀνθρώπων πού ἔχουν τό Ἅγιο Πνεῦμα καί ἀνθρώπων πού δέν τό ἔχουν. Δεύτερον, γιατί ὁ τρόπος ζωῆς, ὅπως τόν περιγράφει ἡ Ἁγία Γραφή καί τόν βιώνουν οἱ ἅγιοι, εἶναι ἀσκητικός.
Ἡ Ἁγία Γραφή λέγεται Εὐαγγέλιο, πού θά πῆ καλή ἀγγελία. Εἶναι ἡ μαρτυρία τῆς νέας ζωῆς. Αὐτή δέ ἡ νέα ζωή, ἡ ἀπόκτηση τῆς σωτηρίας προϋποθέτει ἕναν ἀσκητικό τρόπο ζωῆς, πού πρέπει νά βιοῦται ἀπό ὅλους τούς Χριστιανούς, πού θέλουν νά λάβουν τό Ἅγιο Πνεῦμα, εἴτε εἶναι ἔγγαμοι εἴτε εἶναι ἄγαμοι.
Οἱ παραγγελίες «ἀγωνίζεσθε εἰσελθεῖν διά τῆς στενῆς πύλης» (Λουκ. ιγ', 24), «ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ βιάζεται καί οἱ βιασταί ἁρπάζουσιν αὐτήν» (Ματθ. ια', 12), «νεκρώσατε τά μέλη ὑμῶν τά ἐπί τῆς γῆς» (Κολ. γ', 5) κλπ. ἔχουν ἀπόλυτη καί καθολική ἰσχύ, ἀναφέρονται σέ ὅλους τούς Χριστιανούς, ἀνεξαρτήτως τοῦ τόπου κατοικίας καί τοῦ τρόπου ζωῆς τους. Διότι, ὅπως ἡ σωτηρία πού τελείωσε ὁ Χριστός προσφέρεται σέ ὅσους ἔχουν βαπτισθῆ «εἰς τό ὄνομα τῆς ζωοποιοῦ καί θεαρχικῆς Τριάδος», ἔτσι καί ὁ δρόμος σωτηρίας εἶναι κοινός γιά ὅλους τούς Χριστιανούς.
Μέ ἄλλα λόγια, σκοπός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωση. Ἡ ἄσκηση εἶναι μέσο γιά τήν ἀπόκτησή της, πράγμα τό ὁποῖο σημαίνει ὅτι συνδέεται μέ ὅλους τούς Χριστιανούς.
* * *
Λέγοντας ὅμως ἀσκητικό τρόπο ζωῆς, ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία στό βάθος της εἶναι ἀσκητική, ἐννοοῦμε τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ καί ἀκόμη ἐννοοῦμε τήν κυριαρχία τοῦ ἀνθρώπου πάνω στήν ὑλική φύση καί τήν ἀνεξαρτησία ἀπό τήν δουλεία πού θέλουν νά ἐπιβάλλουν τά κτίσματα. Αὐτήν δέ τήν ἀνεξαρτησία, τήν χρήση καί ὄχι τήν κατάχρηση τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν, μποροῦν νά ἀποκτήσουν μέ τόν τρόπο τους ὅλοι ἀνεξαιρέτως οἱ Χριστιανοί. Γι᾿ αὐτό, ὡς πρός τό σημεῖο αὐτό, δέν ὑπάρχει διαφορά μεταξύ μοναχῶν καί κοσμικῶν, μόνο πού οἱ μοναχοί ἐπιζητοῦν μεγαλύτερη ἀνεξαρτησία. Δηλαδή, οἱ τρεῖς μοναχικές ὑποσχέσεις, ἡ παρθενία, ἡ ἀκτημοσύνη καί ἡ ὑπακοή εἶναι μιά προσπάθεια τοῦ ἀνθρώπου, ἐν Χάριτι καί διά τῆς Χάριτος, νά ἀποδεσμευθῆ ἀπό τήν τυραννία τῆς φιληδονίας, τῆς φιλαργυρίας καί τῆς φιλοδοξίας καί ἔτσι νά ἀποφύγη τήν δαιμονοποίηση τῆς ζωῆς.
Αὐτό ὅμως, τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν, μποροῦν νά τό κατορθώσουν καί οἱ ἔγγαμοι. Οἱ Πατέρες λένε ὅτι καί οἱ ἔγγαμοι μέ τόν εὐλογημένο ἐν Χριστῷ γάμο πολεμοῦν τήν φιληδονία, μέ τήν κατοχή καί χρήση τῶν ἀναγκαίων ὑλικῶν ἀγαθῶν πολεμοῦν τήν φιλοκτημοσύνη καί μέ τήν ὑπακοή στήν Ἐκκλησία ἀποφεύγουν τήν φιλοδοξία. Αὐτή δέ ἡ ἐνέργεια καί αὐτός ὁ ἀγώνας εἶναι ὁ ἀσκητικός τρόπος ζωῆς. Ὁ Χριστός, ἀντικρούοντας τόν διάβολο στήν ἔρημο στούς τρεῖς αὐτούς συγκεκριμένους πειρασμούς, ἔγινε τό πρότυπο γιά κάθε Χριστιανό, καί ὄχι μόνον γιά τούς μοναχούς.
Οἱ σύγχρονοι ἄνθρωποι μαστίζονται κυριολεκτικά ἀπό τά τρία αὐτά πάθη (φιληδονία, φιλαργυρία, φιλοδοξία). Εἶναι δοῦλοι τῶν παθῶν καί τῆς φύσεως. Ἀπό αὐτή τήν δουλεία, προέρχεται τό ἄγχος καί ἡ ἀνασφάλεια. Γι᾿ αὐτό ὁ ἀσκητικός τρόπος ζωῆς, πού συνιστᾶ ὀρθόδοξο ἦθος, πρέπει νά βιώνεται ἀπ᾿ ὅλους τούς Χριστιανούς, γιά νά ἀπαλλαγοῦν ἀπό τήν κακοδαιμονία. Οἱ μοναχικές ἀρετές πού εἶναι κατ᾿ ἐξοχήν εὐαγγελικές ἀρετές, πρέπει νά βιώνωνται ἀπό ὅλους τούς Χριστιανούς μέ μετριοτέρα μορφή καί ἀνάλογη προσαρμογή.
Ἑπομένως, ἡ ἀσκητική μορφή τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου διδάσκει τόν ἀσκητικό τρόπο ζωῆς, διά τοῦ ὁποίου ὁ ἄνθρωπος συνδέεται μέ τόν Χριστό καί ἀποκτᾶ τήν θέωσή του.
ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο Ὅσοι Πιστοί
Δεῖτε τώρα: Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ