Στό βιβλίο αὐτό παρατίθενται διάφορα κείμενα πού συνδέονται μέ τήν συνάντηση τῆς Διορθοδόξου Ἐπιτροπῆς τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1972. Κατ’ ἀρχάς (Α´ μέρος) παρατίθενται οἱ τρεῖς εἰσηγήσεις, ἤτοι τοῦ Μητροπολίτου Μιλητουπόλεως Στυλιανοῦ, τοῦ Πρωτ. π. Ἰωάννου Ρωμανίδου καί τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Βρυξελλῶν Βασιλείου Κριβοσέϊν. Στήν συνέχεια, (Β´ μέρος) γίνεται μία ἀνάλυση τῆς Συνεδρίασης τῆς Διορθοδόξου Ἐπιτροπῆς στήν Γενεύη τό 1972. Ἀκολούθως, (Γ´ μέρος) παρατίθενται οἱ γνωμοδοτήσεις τριῶν Δογματολόγων, ἤτοι τοῦ Καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα, τοῦ Καθηγητοῦ Ἰωάννου Καλογήρου καί τοῦ Καθηγητοῦ Ἰωάννου Καρμίρη, τίς ὁποῖες ζήτησε ἡ Ἱερά Σύνοδος, κατά παράκληση τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη. Ἔπειτα (Δ´ μέρος) δημοσιεύεται ἕνα συνοπτικό κείμενο πού συνέταξε ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης στό ὁποῖο καταγράφονται τό ἱστορικό τῆς ὑποθέσεως καί ὅλα τά διατρέξαντα κατά τίς συζητήσεις. Στό τέλος προστίθεται ἕνα Ἐπίμετρον στό ὁποῖο δίνονται μερικά στοιχεῖα γιά τήν συνέχεια τοῦ διαλόγου τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας μέ τούς Ἀγγλικανούς.

Διαβάζοντας κανείς προσεκτικά ὅλα αὐτά τά κείμενα τά ὁποῖα μέχρι τώρα ἦταν ἄγνωστα καί μετά ἀπό μισό αἰώνα ἔρχονται στήν ἐπιφάνεια, καταλήγει σέ μερικές διαπιστώσεις.

* * *

Ἀπό τήν θεολογική συζήτηση πού ἔγινε στήν Γενεύη τό 1972, κατά τήν ὁποία ἀσχολήθηκε μέ τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, μέ τήν καταλλαγή τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό διά τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως, μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα καί τό μυστήριο τῆς Πεντηκοστῆς, ἀρχίζει νά ὁμιλῆ ἀνοικτά γιά τούς φίλους τοῦ Θεοῦ, γιά τήν κάθαρση, τόν φωτισμό καί τήν θέωση, γιά τήν ἀποκάλυψη τοῦ Θεοῦ, γιά νά φθάση στό θέμα τῆς θεραπείας. Ἀντιλαμβάνεται πλέον ὅτι ἡ ἐκκοσμίκευση στήν ὀρθόδοξη θεολογία δέν ἀφορᾶ μόνον τό lex credendi (πίστη-δόγμα), ἀλλά καί τό lex orandi (προσευχή-λατρεία) καί τό lex vivendi (ἡσυχαστική ζωή).

Ἔτσι, τό βιβλίο αὐτό δείχνει τήν νέα ἀφετηρία τῆς σκέψης τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη πού ἐκφράσθηκε καθαρά τό 1976 στήν εἰσήγησή του «Κριτικός ἔλεγχος τῶν ἐφαρμογῶν τῆς θεολογίας», στό Συνέδριο τῶν Θεολογικῶν Σχολῶν στήν Ἀθήνα, καί ἀκόμη καθαρότερα στήν εἰσήγησή του «Ἰησοῦς Χριστός ἡ ζωή τοῦ κόσμου», πού ἔκανε στό Ὀρθόδοξο Συμβούλιο στήν Δαμασκό τόν Φεβρουάριο τοῦ 1982, κατά τήν διάρκεια τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου τῶν Ἐκκλησιῶν. Στά τελευταῖα αὐτά κείμενα ἀναπτύσσει ἀκόμη περισσότερο τά ὅσα ἐθίγησαν τό 1972 στήν Γενεύη.

Ὁπότε, τό διάστημα 1972-1982 διαμορφώνονται γραπτῶς οἱ ἡσυχαστικές-θεραπευτικές θέσεις τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη μέ ἀφετηρία τήν Διορθόδοξη θεολογική συζήτηση στήν Γενεύη τό 1972. Γι’ αὐτό θεωρῶ τό παρόν βιβλίο ὡς ἐμβληματικό καί ἀφετηριακό.

Ἕβδομο. Ὅλο αὐτό τό ὑλικό τό δημοσιεύω κατά χρονολογική σειρά, δηλαδή κατά τόν χρόνο πού ἀπαρτίσθηκαν τά κείμενα. Δηλαδή, δημοσιεύω πρῶτα τίς εἰσηγήσεις, ὕστερα τόν διάλογο στήν Διορθόδοξη Ἐπιτροπή, τίς γνωμοδοτήσεις τριῶν Δογματολόγων Καθηγητῶν, τό κείμενο τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη καί στό Ἐπίμετρον παρατίθενται στοιχεῖα γιά τήν συνέχιση τοῦ διαλόγου μεταξύ Ὀρθόδοξου Ἐκκλησίας καί Ἀγγλικανῶν.

Διαβάζοντας κανείς ὅλο αὐτό τό ὑλικό, ἐκτός ἀπό τήν ἐκκοσμίκευση τῆς ὀρθοδόξου θεολογίας, καταλαβαίνει τούς ἀγῶνες πού ἔκανε ὁ ὁμολογητής τῆς πίστεως π. Ἰωάννης Ρωμανίδης, ὁ ὁποῖος ἦταν ὥριμος δογματικός θεολόγος, ἀλλά ἀντιλαμβάνεται καί γιατί δέν μπόρεσε νά γράψη ὅλους τούς Τόμους Δογματικῆς πού εἶχε προαναγγείλει. Συμμετέχοντας σέ πολλούς θεολογικούς διαλόγους καί ἔχοντας πρωταγωνιστικό ρόλο σέ αὐτούς, κουράσθηκε πολύ καί κατανάλωσε ἀρκετό χρόνο στήν ἀντιμετώπιση τῶν σοβαρῶν αὐτῶν θεμάτων.

Ἐπίσης, καταλαβαίνει κανείς ὅτι, ἐνῶ ἦταν ἡσυχαστής θεολόγος, ὅπως φαίνεται στόν προφορικό του λόγο, πού διατυπώθηκε στήν Ἐμπειρική Δογματική, ἐν τούτοις ἦταν ὑποχρεωμένος νά συζητᾶ τά θέματα αὐτά μέ ἄλλους Ὀρθοδόξους Καθηγητές καί ἑτεροδόξους, ὁπότε ἔκανε ἀντιπάλους καί ἐχθρούς, πράγμα πού τοῦ δημιουργοῦσε πολλές δυσκολίες. Αὐτό μερικές φορές τόν ἔκανε ἐπιθετικό. Ἔφθασε μάλιστα στό τέλος τῆς ζωῆς του νά ἀποσυρθῆ ἀπό ὅλες τίς θεολογικές συζητήσεις καί ἦταν, σέ ἕναν βαθμό, ἀπογοητευμένος θεολογικά. Πάντως, οἱ κριτικές παρατηρήσεις του μέ τίτλο: «Ἐπιζήμιοι Προετοι­μασίαι Διαλόγου Ὀρθοδόξων καί Ἀγγλικανῶν», πού δημο­σιεύεται στό Δ´ μέρος τοῦ βιβλίου δείχνει ὅτι εἶχε προβλέψει τό ἀτελέσφορο τοῦ διαλόγου αὐτοῦ.

Ἡ δημοσίευση αὐτοῦ τοῦ βιβλίου τό ὁποῖο ἐπιμελήθηκα μέ ἰδιαίτερη χαρά καί ἔγραψα τίς εἰσαγωγές σέ κάθε ἑνότητα καί τό Ἐπίμετρον εἶναι ἕνα μνημόσυνο στήν μεγάλη αὐτήν θεολογική μορφή, πού ἔπαιξε καθοριστικό ρόλο στήν ὀρθόδοξη θεολογία καί βοήθησε στήν ἐπανεύρεση τῆς θεολογικῆς αὐτοσυνειδησίας μας, πράγμα πού εἶχε συνέπειες σέ αὐτόν τόν ἴδιο. Ὁ π. Ἰωάννης Ρωμανίδης ἦταν ὄντως ἕνας μεγάλος πρωταγωνιστής στήν ἐποχή του, ἀλλά καί πολυπαθής, ἀφοῦ δοκίμασε πολλούς πειρασμούς στήν ζωή του, ἴσως λόγῳ τῆς πατερικῆς θεολογίας του. Ἡ μνήμη του νά εἶναι αἰωνία.

ἀπόσπασμα ἀπό τήν Εισαγωγή τοῦ βιβλίου