Ἐκκλησία καί πανδημία - Πρόλογος

   

Στό βιβλίο αὐτό μέ τίτλο Ἐκκλησία καί κορωνοϊός καί ὑπότιτλο «ὁ ἰός sars-cov-2 καί ἡ ἀσθένεια covid-19», δημοσιεύονται ἄρθρα, συνεντεύξεις καί ἔγγραφα πρός καί ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο πού ἀφοροῦν τήν ἀσθένεια τῆς νέας αὐτῆς πανδημίας, ἡ ὁποία ταλαιπώρησε καί ταλαιπωρεῖ ὅλη τήν οἰκουμένη καί τήν Χώρα μας. Αὐτό εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νά ἀσθενήσουν ἄνθρωποι καί νά πεθάνουν, νά πάθη ἀσφυξία ἡ κοινωνία μας καί νά δημιουργηθοῦν πολλά κοινωνικά, ἐθνικά καί προσωπικά προβλήματα.

Ὅπως ἦταν ἑπόμενο, ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀσχολήθηκε μέ τό θέμα αὐτό, ἀφοῦ ἀφορᾶ καί τούς Χριστιανούς καί τόν τρόπο λειτουργίας τῶν Ἱερῶν Ναῶν, τῶν Ἐνοριῶν καί τῶν Μοναστηριῶν. Περιορίσθηκε ἡ ποιμαντική διακονία, καθώς ἐπίσης ὑπῆρξαν προβλήματα στήν λειτουργική πράξη τῆς Ἐκκλησίας, ἤτοι τήν θεία Λειτουργία, τά Μυστήρια καί τίς ἱερές Ἀκολουθίες.

Αὐτό τό θέμα μέ ἀπασχόλησε ὡς Μητροπολίτη μιᾶς συγκεκριμένης Ἱερᾶς Μητροπόλεως, ἀλλά κυρίως ὡς Ἱεράρχη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, διότι μοῦ ἀνατέθηκε, κυρίως, τήν πρώτη περίοδο τῆς πανδημίας, τότε πού αἰφνιδιασθήκαμε ὅλοι ἀπό τίς συνέπειες τοῦ κορωνοϊοῦ, νά χειρισθῶ τό θέμα ὡς Ἐκπρόσωπος Τύπου τῆς Ἐκκλησίας στά Μέσα Γενικῆς Ἐνημέρωσης.

Συγκεκριμένα, ἡ ∆ιαρκής Ἱερά Σύνοδος κατά τήν Συνεδρίασή της τήν 1^η Ἀπριλίου 2020 μοῦ ἀνέθεσε τό λεπτό αὐτό ἔργο τῆς ἐνημερώσεως τῶν δημοσιογράφων. Ἡ ἀπόφαση αὐτή, μεταξύ ἄλλων, διελάμβανε:

«Ἐπί πλέον, λόγῳ τῆς κρισιμότητος τῶν καιρῶν καί διά νά ὑπάρχῃ ἑνιαία φωνή τῆς ποιμαινούσης Ἐκκλησίας πρός τήν κοινωνίαν, ἀπεφάσισεν ὅπως οὐδείς ἀπολύτως, Ἀρχιερεύς, Ἱερεύς, ∆ιάκονος, Μοναχός ἤ ἄλλος ἐργάτης τῆς Ἐκκλησίας, προβαίνῃ εἰς δημοσίας δηλώσεις ἤ ἐμφανίσεις εἰς τά Μέσα Γενικῆς Ἐνημερώσεως καί εἰς τό ∆ιαδίκτυον, προτρέπουσα ταυτοχρόνως ἅπαντα τά πιστά τέκνα τῆς Ἐκκλησίας νά ἡσυχάζουν, νά ἀσκοῦνται εἰς τήν σιωπήν καί εἰς τήν ἐντονώτερον προσευχήν καί μελέτην. Ὡς δέ καθίσταται εὐνόητον, ἡ ἀπόφασις αὕτη ἐπ᾿ οὐδενί ἐμποδίζει ἤ ἔρχεται εἰς ἀντίθεσιν μέ τό διδακτικόν ἔργον, τό ὁποῖον ἕκαστος Ἐπίσκοπος ὀφείλει νά ἐπιτελῇ εἰς τά ὅρια τῆς Ἐπαρχίας αὐτοῦ. Ἡ Ἱερά Σύνοδος ὁρίζει τόν Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεον, ὁ ὁποῖος κατά τά τελευταῖα ἔτη διατελεῖ ἐκπρόσωπος Τύπου τῶν Συνελεύσεων τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας, ὡς τό μόνον ὑπεύθυνον πρόσωπον πρός τό ὁποῖον δέον νά ἀπευθύνωνται τά Μέσα Ἐνημερώσεως, διά νά λαμβάνουν ἁρμοδίως ἀπαντήσεις ἐπί τῶν ἐκκλησιαστικῶν ζητημάτων τῶν ἡμερῶν».

Γιά ἕναν ὁλόκληρο μήνα (1 Ἀπριλίου – 30 Ἀπριλίου 2020) χρειάσθηκε νά ἐμφανισθῶ περίπου σέ 100 τηλεοπτικές ἤ ραδιοφωνικές ἐκπομπές καί νά ἀπαντήσω στίς ἐρωτήσεις τῶν δημοσιογράφων. Ἦταν ἕνα ἐπίπονο ἔργο πού γινόταν παράλληλα μέ τό ποιμαντικό καί λειτουργικό ἔργο στήν Ἱερά Μητρόπολή μου, καί μάλιστα τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς, τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος καί τοῦ Πάσχα.

Μετά τήν λήξη τῆς διακονίας αὐτῆς ἡ Ἱερά Σύνοδος μοῦ ἀπέστειλε ἔγγραφο, πού ἔχει ὡς ἑξῆς:

«Ἡ ∆ιαρκής Ἱερά Σύνοδος τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ἐν τῇ Συνεδρίᾳ Αὐτῆς τῆς 30ῆς μηνός Ἀπριλίου ἐ.ἔ., ἀπεφάσισεν ὁμοφώνως ὅπως ἐκφράσῃ πρός τήν Ὑμετέραν λίαν ἀγαπητήν ἡμῖν Σεβασμιότητα, τήν ἄκραν εὐαρέσκειαν Αὐτῆς, ἅμα δέ καί τόν δίκαιον τῆς Ἐκκλησίας ἔπαινον διά τήν ὀτρηράν, ὑπεύθυνον, εὐγενῆ καί νηφάλιον διακονίαν Ὑμῶν εἰς τόν νευραλγικό τομέα τῆς ἐκπροσωπήσεως Αὐτῆς, ἀναφορικῶς μέ τά ἀνακύψαντα ποικίλα θέματα ἐκ τῆς ἐνεστώσης πανδημικῆς νόσου.

Ὁ ἀπόλυτος σεβασμός Ὑμῶν πρός τό Συνοδικόν καί Ἱεραρχικόν τῆς Ἐκκλησίας πολίτευμα, ἡ θεολογική καί, ἐν γένει, πνευματική κατάρτισίς Σας, αἱ ἐμφανίσεις Ὑμῶν εἰς ἑκατόν, ὡς ἔγγιστα, τηλεοπτικάς καί ραδιοφωνικάς ἐκπομπάς καί αἱ ὑπό ἐπιτυχίας στεφθεῖσαι προσπάθειαί Σας ὅπως παρουσιάσητε τάς Ἀποφάσεις τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, πληροφορήσητε θεολογικῶς τούς ἀκροατάς καί τηλεθεατάς περί τῶν σωτηριολογικῶν βιωμάτων τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος καί τοῦ Ἁγίου Πάσχα, καί παρακινήσητε τήν Πολιτείαν, μέσῳ τῆς ἀναλύσεως τῆς πρός τόν Πρωθυπουργόν τῆς Ἑλλάδος ἐπιστολῆς τῆς ἡμετέρας Μετριότητος, διά νά ἀνοιχθοῦν αἱ κεκλεισμέναι τῶν Ἱερῶν Ναῶν πύλαι, ἀνέδειξαν Ὑμᾶς "ἄξιον ἐργάτην τοῦ μισθοῦ Ὑμῶν" (πρβλ. Λουκ. 10,7).

∆ιό, στοιχοῦντες τῇ ἀποστολικῇ προτροπῇ: "Οἱ καλῶς προεστῶτες διπλῆς τιμῆς ἀξιούσθωσαν, μάλιστα οἱ κοπιῶντες ἐν λόγῳ καί διδασκαλίᾳ" (Α` Τιμ. 5,17), εὐχόμεθα ὅπως ὁ Ποιμήν καί Ἐπίσκοπος τῶν ψυχῶν ἡμῶν χαρίζῃ τῇ Ὑμετέρᾳ Σεβασμιότητι ἔτη πολλά, ὄλβια, ἐν ὑγιείᾳ καί εἰρήνῃ, ἵνα συνεχίσητε ἀπροσκόπτως τήν καλήν κἀγαθήν ἐπισκοπικήν καί θεολογικήν διακονίαν Σας εἰς τήν Ἐκκλησίαν Αὐτοῦ, ἧς ἐτέθημεν, κλήσει ἁγίᾳ, κήρυκες καί διδάσκαλοι Αὐτῆς ἐν πίστει καί ἀληθείᾳ (πρβλ. Α` Τιμ. 2,7), πρός δόξαν Χριστοῦ, τοῦ οὐρανίου ∆ομήτορος Αὐτῆς».

Στήν συνέχεια, κατά καιρούς, χρειάσθηκε νά στείλω διάφορα ἔγγραφα στήν Ἱερά Σύνοδο καί νά λάβω ἔγγραφα ἀπό Αὐτήν, καθώς ἐπίσης μέ πρόταση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου ἐμβολιάσθηκα τήν πρώτη ἡμέρα πού ἄρχισαν οἱ ἐμβολιασμοί, καί γι’ αὐτό χρειάσθηκε νά δικαιολογήσω δημοσίως αὐτήν τήν πράξη μου.

Γιά τό θέμα αὐτό ἡ Ἱερά Σύνοδος ἀποφάσισε:

«Παρακολουθεῖ στενά τό ζήτημα τῶν ἐμβολιασμῶν, μέσῳ τῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Βιοηθικῆς, ἡ ὁποία μέ συνεχεῖς ἀναφορές της ἐνημερώνει τό Συνοδικό Σῶμα γιά ὅλες τίς ἐξελίξεις. Στό πλαίσιο αὐτό ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐνημερώθηκε ὅτι, κατόπιν γενομένης ἔρευνας, τά ἐμβόλια κατά τοῦ covid-19 πού ἐπί τοῦ παρόντος χρησιμοποιοῦνται στήν Πατρίδα μας, δέν ἀπαιτοῦν τήν χρήση καλλιεργειῶν ἐμβρυϊκῶν κυττάρων γιά τήν παραγωγή τους.

Μέ ἀφορμή τήν ἀνωτέρω ἐνημέρωση ἡ Ἱερά Σύνοδος ἐπαναλαμβάνει, ἰδίως πρός ὅσα ἀπό τά μέλη Της παρουσιάζουν μία ἰδιαίτερη εὐαισθησία στά σενάρια ἀπειλῆς καί κινδύνων, στηριζόμενα μονομερῶς καί ἀνεξέλεγκτα εἴτε σέ διογκωμένες δημοσιογραφικές πληροφορίες κυρίως ἀπό τό διαδίκτυο, εἴτε διακατέχονται ἀπό διάφορες προκαταλήψεις, ὅτι ἡ ἐπιλογή τοῦ ἐμβολιασμοῦ δέν εἶναι ζήτημα τόσο θεολογικό ἤ ἐκκλησιαστικό, ἀλλά κυρίως ἰατρικό-ἐπιστημονικό καί ἀποτελεῖ ἐλεύθερη προσωπική ἐπιλογή τοῦ κάθε ἀνθρώπου σέ ἐπικοινωνία μέ τόν ἰατρό του, χωρίς ὁ ἐμβολιασμός νά συνιστᾶ ἔκπτωση ἀπό τήν ὀρθή Πίστη καί ζωή. Ἄλλωστε, ἤδη ἕνας ἐκ τῶν Ἱεραρχῶν τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, ὁ Σεβασμιώ­τατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος ἐμβολιάστηκε, ἐκπροσωπώντας καί τόν μή δυνάμενο γιά ἰατρικούς λόγους νά ἐμβολιαστῆ Μακαριώτατο Ἀρχιεπίσκοπο Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Ἱερώνυμο». (13-1-2021)

Ὅλο αὐτό τό ὑλικό περιλαμβάνεται στό παρόν βιβλίο, μαζί μέ ὑλικό ἀπό τήν εἰσήγηση πού θά γινόταν στήν Ἱεραρχία τοῦ Ὀκτωβρίου 2020, ἡ ὁποία ἀναβλήθηκε, μαζί μέ μερικές ἄλλες ὁμιλίες καί ἔγγραφα. Ὅμως, ἐδῶ δέν περιλαμβάνεται τό ὑλικό ἀπό τίς συζητήσεις μου στούς τηλεοπτικούς καί ραδιοφωνικούς Σταθμούς, πού ἐκτείνεται περίπου σέ 400 σελίδες καί ἴσως δημοσιευθῆ κάποια ἄλλη φορά.

Ἀπό ὅλη αὐτήν τήν διακονία πού μοῦ ἀνατέθηκε ἀπό τήν Ἱερά Σύνοδο κατάλαβα ὅτι ἔπρεπε νά κρατηθοῦν λεπτές ἰσορροπίες μεταξύ πίστεως καί ἐπιστήμης, Ἐκκλησίας καί Πολιτείας, Ἱερᾶς Συνόδου καί Χριστιανῶν-μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Νομίζω, σέ γενικές γραμμές διαφυλάχθηκε ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί δέν διαταράχθηκαν οἱ σχέσεις μας μέ τήν Πολιτεία καί τήν Ἐπιστήμη.

Φυσικά, γνωρίζω ὅτι σέ παρόμοιες περιπτώσεις ἐμφανίζονται πολλές ἀπόψεις, ἀκόμη καί θεολογικές, σύμφωνα μέ τά ποικίλα θεολογικά ρεύματα πού κυκλοφοροῦν στήν Ἑλλάδα, καί γι’ αὐτό χρειάζεται ψυχραιμία καί νηφαλιότητα γιά νά ἀκολουθῆται «ἡ μέση ὁδός», ὅπως συνήθως λέγεται.

Ὁ Θεός «ὁ μείζων τῆς καρδίας ἡμῶν», πού «γινώσκει πάντα» (Α´ Ἰω. γ´, 20) γνωρίζει τήν ἀνιδιοτέλειά μου καί, κυρίως, ὅτι ἔκανα καί τό ἔργο αὐτό μέ ὑπακοή στήν Ἱερά Σύνοδο, μέ ὅσες δυνάμεις διέθετα. Ἡ δόξα, ὅμως, ἀνήκει στόν Τριαδικό Θεό, τόν Πατέρα, τόν Υἱόν καί τό Ἅγιον Πνεῦμα.

Ἔγραφα στήν Ναύπακτο
τήν ∆´ Κυριακή τῶν Νηστειῶν
τοῦ ἔτους 2021, ἑορτή
τοῦ ὁσίου Πατρός ἡμῶν
Ἰωάννου τοῦ Σιναΐτου,
συγγραφέως τῆς «Κλίμακος»

† Ὁ Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου Ἱερόθεος