Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΓΕΝΕΘΛΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ

Σέ ἀπόσταση 6,5 χλμ. ἀπό τό 107^ο χιλιόμετρο τῆς Ἐθνικῆς ὁδοῦ Ἀθηνῶν-Λαμίας εἶναι κτισμένη ἡ Ἱερά Μονή Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου, ἡ ἐπιλεγομένη Μονή Πελαγίας. Βρίσκεται ἐπί τοῦ Πτώου ὄρους σέ ὑψόμετρο 560μ. καί σέ ἀπόσταση ἑνός περίπου χιλιομέτρου ἀπό τήν θέση Περδικόβρυση, ὅπου βρίσκονται τά ἐρείπια τοῦ ἱεροῦ τοῦ Πτώου Ἀπόλλωνος (4^ος αἰώνας π.Χ.).

Ἱστορικά ἀκράδαντα στοιχεῖα, ὅπως ἐπιγραφή ἤ τοιχογραφίες ἤ γραπτά, δέν ἔχουν βρεθῆ. Ὅλες οἱ πληροφορίες πού ἔχουμε προέρχονται ἀπό τήν παράδοση καί παρουσιάζουν πολλές ἐκδοχές σχετικά μέ τόν χρόνο, ἵδρυση, ἱδρυτή καί ὀνομασία τῆς Μονῆς.

Ἡ Ἵδρυση τῆς Ἱερᾶς Μονῆς

Σύμφωνα μέ τόν συγγραφέα τοῦ βιβλίου «Πελαγία» Ἀντώνιο Βασιλείου ὁ ἅγ. ᾿Ιωάννης ὁ Καλοκτένης, ὁ ὁποῖος ἐξελέγη Μητροπολίτης Θηβῶν τό 1147, μέ τό ἤδη προϋπάρχον ἐκκλησάκι (7^ου αἰώνα) συνέστησε τήν Μονή καί τήν κατέστησε μετόχι τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Σαγματᾶ, ἔτσι ὥστε νά εἶναι πλησιέστερα στά κτήματα ἐκείνης στήν περιοχή Σκροπονέρια. Δυστυχῶς, δέν ὑπάρχουν στοιχεῖα γιά νά μᾶς βοηθήσουν νά παρακολουθήσουμε τήν ὅλη ἐξέλιξή της διά μέσου τῶν αἰώνων. Κατ᾽ ἄλλους ἡ Ἱερά Μονή συστήθηκε τόν 16^ο-17^ο αἰώνα, δύο αἰῶνες μετά τήν πτώση τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὁπότε παρατηρήθηκε μιά σημαντική αὔξηση τῶν Μονῶν σέ ὅλο τόν Ἑλλαδικό χῶρο. Χαρακτηριστικά, ὅμως, τῆς τοιχοπ
οιΐας, ὅπως τό πάχος, τό κονίαμα καί ἡ ποιότητα τῆς κατασκευῆς τῶν κάτω ὀρόφων, ὅλων τῶν πτερύγων, μαρτυροῦν γιά κτίσμα μᾶλλον τοῦ 12^ου αἰώνα.

Ἡ ὀνομασία τῆς Ἱερᾶς Μονῆς

Τό Καθόλικό τῆς Μονῆς εἶναι ἀφιερωμένο στήν Γέννηση τῆς Κυρίας Θεοτόκου καί πανηγυρίζει στίς 8 Σεπτεμβρίου. Ὅμως στήν περιοχή εἶναι γνωστή ὡς Ἱερά Μονή Πελαγίας. Διάφορες ἑρμηνεῖες δίδονται σχετικά μέ αὐτό. Μία ἀναφέρεται στήν προφορική παράδοση ὅτι παρουσιάστηκε ἡ Παναγία στούς ποιμένες τῆς περιοχῆς καί τούς ὑπέδειξε νά ἀνασύρουν ἀπό τό πέλαγος τήν εἰκόνα Της. Ἐξ᾽ αἰτίας αὐτοῦ τό ἐκκλησάκι πού κτίσθηκε πρός τιμή τῆς Παναγίας ἀφιερώθηκε στήν Γέννηση τῆς Παναγίας μέ ἐπώνυμο Πελαγίας, δηλαδή ἀπό τό πέλαγος.

Δεύτερη παράδοση ὅτι κάποια Ρωμαία Πελαγία ἀσκήτευσε ἐδῶ καί ὀνομάστηκε ἡ Μονή τῆς Πελαγίας.

Ἡ ἐπικρατέστερη ἑρμηνεία, ὅμως, ἀπαντᾶται στά ὑμνογραφικά κείμενα ὅπου συχνά τονίζεται τό πέλαγος τῆς ἀγάπης τῆς Παναγίας γιά τό ἀνθρώπινο γένος καί δή τούς Χριστιανούς, τό πέλαγος τῆς εὐσπλαχνίας, τό πέλαγος τῶν οἰκτιρμῶν, τό πέλαγος τῶν θαυμάτων καί τό πέλαγος τῶν χαρίτων καί ἀρετῶν Της. Οἱ γυναίκες πού φέρουν τό ὄνομα Πελαγία ἑορτάζουν στίς 8 Σεπτεμβρίου. Αὐτό ἐπιβεβαιώνει τήν ἐπωνυμία τῆς Μονῆς καί τήν διακρίνει ἀπό τά ἄλλα Μοναστήρια τῆς περιοχῆς πού τιμῶνται στήν Γέννηση τῆς Παναγίας μέ ἐπώνυμα Λυκούρεση καί Προστασία τῶν Χριστιανῶν.

Ἄλλα Ἱστορικά Στοιχεῖα

Ἡ Ἱερά Μονή φαίνεται ὅτι ἔπαιξε σπουδαῖο ρόλο στόν ἀπελευθερωτικό ἀγώνα τοῦ 1821. Ἡγούμενος αὐτά τά χρόνια ἦταν ὁ Ἱερομόναχος Ἄνθιμος Γεωργίου (1799-1843). Ὅταν οἱ Βαυαροί τό 1833 ἔκλεισαν μέ διάταγμα πάνω ἀπό 400 Μοναστήρια ἡ Ἱερά Μονή Πελαγίας κρίθηκε διατηρητέα, ὅπως φαίνεται σέ ἔγγραφα πού βρίσκονται στά ἀρχεῖα τοῦ Κράτους. Στήν ἀπογραφή πού ἔγινε τό 1837 ὑπάρχουν Μοναχοί στήν Ἱερά Μονή ἀπό τό 1786.

Τόν Ἰούλιο τοῦ 1868 ἦρθε στήν Μονή ὁ Ἱερομόναχος Ἀβέρκιος Καρύδης καί ἐπί τῶν ἡμερῶν του ἄνθισε πάλιν ἡ Μονή, ἀφοῦ ἔφθασε στούς 60 μοναχούς. Μέ τήν εὐλογία τοῦ τότε Μητροπολίτου Ἱερωνύμου Βλαχάκη ἀνοικοδομήθηκε «ἐκ θεμελίων» τό Καθολικόν , τό ὁποῖο εἶχε καταστραφῆ ἤ ἀπό σεισμό ἤ ἀπό πυρκαϊά. Στήν θέση, λοιπόν, τοῦ προϋπάρχοντος Ναοῦ ἀποπερατώθηκε ἡ ἀνοικοδόμηση τοῦ Καθολικοῦ τό 1906· ναός πανύψηλος, ἐπιβλητικός, σταυροειδής, μέ πελεκητή ἑξάπλευρη πέτρα.

Μετά τήν κοίμηση τοῦ Ἱερομονάχου Ἀβερκίου τό 1913 ἀρχίζει ἡ παρακμή, ἡ Μονή μένει ἔρημη καί χρησιμοποιεῖται ὡς καταφύγιο τῶν ποιμένων γιά περίπου 50 χρόνια.

Τόν Ἰούλιο τοῦ 1968 ἡ Γερόντισσα Μακρίνα Τσιροπούλα, μέ τήν εὐλογία τοῦ Μακαριστοῦ κυροῦ Νικοδήμου (1967-1981), ἀνέλαβε τήν ἀνακαίνιση τῆς σχεδόν ἐρειπωμένης Μονῆς, ἀφοῦ παράλληλα ἔκτισε τό παρεκκλήσι τοῦ Ἁγίου Ἀλεξίου ὥς κοιμητήριο, μετέτρεψε ἕναν ἀχυρώνα σέ παρεκκλήσι τῆς Ἁγίας Μάρτυρος Πελαγίας, φρόντισε γιά τηλέφωνο, δρόμο κλπ. κι ὅλα ὁλομόναχη γιά 19 ὁλόκληρα χρόνια. Κι ὅταν οἱ δυνάμεις πλέον τήν ἐγκατέλειπαν καί οἱ θερμές προσευχές ἐντείνονταν, τόν Ἰούλιο τοῦ 1987 μιά ἀδελφότητα μέ Καθηγουμένη τήν ἀλησμόνητη καί ἀειμακάριστη Γερόντισσα Φωτεινή Ντέμου (1987-2007) καί μέ τίς εὐχές καί εὐλογίες τοῦ Μητροπολίτου πρώην Θηβῶν καί Λεβαδείας καί νῦν Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί πάσης Ἑλλάδος κ. Κυρίου Ἱερωνύμου ἐγκαταστάθηκε στήν Ἱερά Μονή καί ἀνέλαβε νά συνεχίση τήν ἐξωράϊσή της.

 Ἡ Ἱερά Μονή σήμερα

Μετά τήν κοίμηση τῆς Γερόντισσας Φωτεινῆς (2007), τήν ἡγουμενία ἀνέλαβε ἡ Γερόντισσα Σιλουανή.

Σήμερα, κάτω ἀπό τήν πατρική φροντίδα τοῦ οἰκείου Ποιμενάρχη κ. Κυρίου Γεωργίου, Μητροπολίτου Θηβῶν καί Λεβαδείας, ἐγκαταβιώνουν στήν Ἱερά Μονή Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου - Πελαγίας ἀρκετές μοναχές πού ἀγωνίζονται νά συνεχίσουν τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση μέ τόν ἡσυχαστικό τρόπο ζωῆς. Διακονήματα τῶν μοναχῶν εἶναι ἡ ἐπιμέλεια καί ἔκδοση τῶν συγγραμμάτων τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί ἁγίου Βλασίου κ. Κυρίου Ἱεροθέου, πού εἶναι καί ὁ πνευματικός πατέρας τῆς Μονῆς, καθώς καί τό ἐκκλησιαστικό χρυσοκέντημα.

Παρεκκλήσια

• Ἁγίου Ἀλεξίου τοῦ ἀνθρώπου τοῦ Θεοῦ (17 Μαρτίου).
• Ἁγίας Πελαγίας τῆς Μάρτυρος (4 Μαΐου).
• Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (14 Νοεμβρίου καί τήν Β´ Κυριακή τῶν Νηστειῶν).
• Ἁγίου Παντελεήμονος (27 Ἰουλίου).
• Ἁγίου Νικολάου Σκροπονερίων (6 Δεκεμβρίου).