Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα

(Ματθ. δ´ 18-23)

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, περιπατῶν ὁ Ἰησοῦς παρὰ τὴν θάλασσαν τῆς Γαλιλαίας εἶδε δύο ἀδελφούς, Σίμωνα τὸν λεγόμενον Πέτρον καὶ  Ἀνδρέαν τὸν ἀδελφόν αὐτοῦ, βάλλοντας ἀμφίβληστρον εἰς τὴν θάλασσαν· ἦσαν γὰρ ἁλιεῖς. καὶ λέγει αὐτοῖς· δεῦτε ὀπίσω μου καὶ ποιήσω ὑμᾶς ἁλιεῖς ἀνθρώπων. οἱ δὲ εὐθέως ἀφέντες τὰ δίκτυα ἠκολούθησαν αὐτῷ.Καὶ προβὰς ἐκεῖθεν εἶδεν ἄλλους δύο ἀδελφούς,  Ἰάκωβον τὸν τοῦ Ζεβεδαίου καὶ  Ἰωάννην τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, ἐν τῷ πλοίῳ μετὰ Ζεβεδαίου τοῦ πατρὸς αὐτῷ καταρτίζοντας τὰ δίκτυα αὐτῶν, καὶ ἐκάλεσεν αὐτούς. οἱ δὲ εὐθέως ἀφέντες τὸ πλοῖον καὶ τὸν πατέρα αὐτῶν ἠκολούθησαν αὐτῷ. Καὶ περιῆγεν ὅλην τὴν Γαλιλαίαν ὁ  Ἰησοῦς διδάσκων ἐν ταῖς συναγωγαῖς αὐτῶν καὶ κηρύσσων τὸ εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας καὶ θεραπεύων πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν ἐν τῷ λαῷ.

Τό νόημα τῆς ὑπακοῆς

«οἱ δέ εὐθέως ἀφέντες τό πλοῖον καί τόν πατέρα αὐτῶν ἠκολούθησαν αὐτῷ» (Ματθ. δ´, 22)

Μιά ἀπό τίς πιό ἀκατανόητες ἀλήθειες τῆς Ὀρθοδοξίας γιά τόν σύγχρονο ἄνθρωπο εἶναι ἡ διδασκαλία περί τῆς ὑπακοῆς. Ὁ Χριστός τήν θέτει σάν ἀπαραίτητο ὅρο σωτηρίας καί τελειότητος. Δι᾿ αὐτῆς ἐπιτυγχάνεται ἡ οὐσιαστική κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό.

   

Ὁ σύγχρονος ὅμως ἄνθρωπος δέν μπορεῖ νά καταλάβη τήν ἀξία της. Τήν θεωρεῖ καταστρεπτική γιά τήν προσωπικότητα. Αὐτό συμβαίνει γιατί ἔχει θεοποιήσει τήν λογική πού νομίζει ὅτι ἔχει μεγάλη ἀξία. Ὅταν κανείς ζῆ τήν λογοκρατία καί τήν ἀτομοκρατία, τότε εἶναι ἐντελῶς ἀνίκανος νά κατανοήση τήν μεγάλη ἀξία τῆς ὑπακοῆς.

Μελετώντας τήν σύγχρονη ζωή μποροῦμε νά διαπιστώσουμε ὅτι συνέβη στήν ἐποχή μας μιά τρομερή ἀλλαγή, πού ἐπηρεάζει ὅλους τούς τομεῖς τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς. Σήμερα ὑφίσταται μιά μεγάλη κρίση πατρότητος. Ἀμφισβητεῖται κάθε αὐθεντία, ἀφοῦ ἔχει ὑψωθῆ ὡς αὐθεντία τό ἴδιον ἐγώ. Ἐπεκτεινόμενη αὐτή ἡ νοοτροπία καί στήν θρησκευτική ζωή ἐξαφανίζει κάθε κοινωνία τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Ἡ ἀμφισβήτηση τῆς πατρότητος φθάνει μέχρι καί τήν πατροκτονία. Αὐτό τό φαινόμενο κατά φυσικό τρόπο δημιουργεῖ μιά νευρωτική κατάσταση, μιά σχιζοφρένεια.

Νά γιατί ὅταν διαβάση ἕνας σύγχρονος ἄνθρωπος τήν περίπτωση τῆς κλήσεως τῶν τεσσάρων μαθητῶν καί τήν ἀπάρνηση τῶν πάντων γιά νά ἀκολουθήσουν τόν Χριστό τοῦ φαίνεται ἀκατανότητο. Νά γιατί ἡ Ὀρθοδοξία αἰσθάνεται σήμερα μεγάλη δυσκολία νά ἀποκαλύψη τόν ἑαυτό της στούς ἐκκοσμικευμένους σύγχρονους ἀνθρώπους. Διότι δέν εἶναι συνηθισμένοι νά ἀκοῦνε, πολύ περισσότερο δέν εἶναι συνηθισμένοι νά ἐφαρμόζουν τόν λόγο τοῦ ἄλλου. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι πολλοί σύγχρονοι νέοι εἶναι ἱκανοί νά ἀρνηθοῦν τά πάντα, ὄχι ὅμως γιά νά ἀκολουθήσουν καί νά ὑπακούσουν στόν Χριστό, ἀλλά γιά νά ὑπακούσουν στόν ἑαυτό τους καί νά ἱκανοποιήσουν ὅλα τά θελήματά τους.

* * *

Ἡ ὑπακοή εἶναι ἀπαραίτητο στοιχεῖο τοῦ ὀρθοδόξου ἤθους. Πρῶτα - πρῶτα ἡ ὑπακοή ζωοποιεῖ τόν ἄνθρωπο. Οἱ ἅγιοι Πατέρες ἔχουν ἐξηγήσει αὐτήν τήν μεγάλη σημασία τῆς ὑπακοῆς. Ὅπως μέ τήν παρακοή τοῦ Ἀδάμ οἱ δυνάμεις τῆς ψυχῆς διαιρέθηκαν καί οὐσιαστικά ἡ ψυχή πέθανε, ἔτσι μέ τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ ἡ ψυχή ἑνοποιεῖται καί ζωοποιεῖται. Ὁ Χριστός εἶπε: «τά ρήματα ἅ ἐγώ λαλῶ ὑμῖν πνεῦμα ἐστι καί ζωή ἐστι (Ἰω. στ´, 6). Ἔτσι, «παρακοή θάνατος, ὑπακοή ζωή» (ἅγ. Ἰωάννης Σιναΐτης). Ὁ Ἀδάμ μέ τήν παρακοή ἔφερε τόν θάνατο καί σέ ὅλη τήν φύση. Καί ὁ δεύτερος Ἀδάμ (ὁ Χριστός) μέ τήν ὑπακοή στόν Πατέρα Του γέμισε τόν κόσμο μέ ζωή.Ἔπειτα, μέ τήν ὑπακοή ἀναπτύσσεται ἡ ἀληθινή κοινωνικότητα. Μέ τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ δεχόμαστε τήν ζωή Του μέσα μας. Ὁ Χριστιανός ἀρχίζει τήν πνευματική του ζωή μέ τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δι᾿ αὐτοῦ μεταμορφώνεται, παύει νά ζῆ ὡς ἄτομο καί γίνεται πρόσωπο, ὁπότε φλέγεται ἀπό ἀγάπη γιά ὅλο τόν κόσμο. Ἔτσι, φθάνει στό σημεῖο νά ζῆ σάν πρόσωπο, νά αἰσθάνεται στενή σχέση μέ τά ἄλλα πρόσωπα καί νά βιώνη τήν καθολική εὐθύνη. Εἰσέρχεται μέ ἀγάπη καί ἀπό ἀγάπη στήν ὑπόσταση τοῦ ἄλλου καί προσφέρει μέ τρόπο μυστικό καί ἀποτελεσματικό τήν σωτηρία.

Ἡ ὑπακοή μᾶς δίνει τήν δυνατότητα νά ἀποκτήσουμε τήν ἐμπειρία τῆς ἀλληλοπεριχωρήσεως τῶν προσώπων καί νά ἀποκτήσουμε τό πλήρωμα τῆς ζωῆς.

Τέλος, ἡ ὑπακοή μᾶς καθαρίζει ἀπό τά πάθη πού μαστίζουν τήν ψυχή μας. Εἶναι παρατηρημένο ὅτι ὅποιος κάνει ὑπακοή ἔχει λιγότερα πάθη, ἀφοῦ ἀπαλλάσσεται ἀπό τήν ἐγωκεντρικότητα.

* * *

Μιλώντας ὅμως γιά ὑπακοή δέν ἐννοοῦμε μιά ἀφηρημένη κατάσταση, ἀλλά μιά συγκεκριμένη. Δέν ἐννοοῦμε μιά παθητική ἀκινησία, ἀλλά μιά διαρκῆ θετική κίνηση. Ἡ παθητική καί ἀφηρημένη κατάσταση δημιουργεῖ περισσότερα προβλήματα. Ἔτσι, ὅταν λέμε ὑπακοή, ἐννοοῦμε πρωτίστως τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ. Ἡ πνευματική ζωή, ἡ θεολογία, ἔξω ἀπό τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ εἶναι μιά δαιμονική κατάσταση. Ἐπειδή ὅμως ἐμεῖς, ὡς ἀκάθαρτοι καί ἐμπαθεῖς, δέν μποροῦμε νά διακρίνουμε τό θέλημα τοῦ Θεοῦ, πού πρέπει νά ἐφαρμόσουμε σέ κάθε δεδομένη περίσταση, γι᾿ αὐτό χρειάζεται ὑπακοή στόν πνευματικό μας πατέρα. Διότι ὁ λόγος τοῦ πνευματικοῦ πατρός, ὅταν δέν ἀντιβαίνη στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ περίληψη τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ ὑπακοή ὅμως στόν πνευματικό πατέρα δέν εἶναι ἕνα ἁπλό πράγμα. Ἔχει πολλές πλευρές καί προεκτάσεις. Δέν εἶναι ἁπλῶς ἡ ὑπακοή στόν πνευματικό μας πατέρα, ἀλλά συγχρόνως ὑπακοή στήν Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, στόν Ἐπίσκοπο καί τήν κανονική δομή τῆς Ἐκκλησίας. Παράδοση εἶναι ἡ ἀδιάλειπτη ἐνέργεια τοῦ Παναγίου Πνεύματος στήν Ἐκκλησία. Αὐτό τό Ἅγιον Πνεῦμα ἁγιάζει τούς ἀνθρώπους, χειροτονεῖ τούς Ἐπισκόπους καί φωτίζει τούς Πατέρας νά θεσπίζουν κανόνας γιά τήν καλή λειτουργία τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ. Ὑπάρχει στενή σχέση μεταξύ τῶν ἁγίων, τοῦ Ἐπισκόπου καί τοῦ θυσιαστηρίου. Καί δέν νοεῖται ἕνα ἀπό αὐτά χωρίς τήν ὕπαρξη τῶν ἄλλων.

Ἔτσι, ἡ ὑπακοή σ᾿ ἕναν, ἔστω θεούμενο, πνευματικό πατέρα δέν εἶναι ἀληθινή, ὅταν παραθεωρῆται ὅλη ἡ ἐκκλησιαστική δομή. Καί ὁ θεούμενος πνευματικός πατέρας δέν συνιστᾶ αὐτό τό εἶδος τῆς ὑπακοῆς, γιατί γνωρίζει καλά ὅτι ἡ πνευματολογία δέν καταργεῖ τήν ἐκκλησιολογία. Ὅταν ἡ πνευματικότητα ἀποσπᾶται ἀπό τήν ἐκκλησιολογία, ὅταν ἕνας πνευματικός ἐνεργῆ ἀνεξάρτητα ἀπό τήν ὅλη ἐκκλησιαστική δομή, ἔστω χάριν τῆς σωτηρίας τῆς ψυχῆς, ἐκτός ἄν ὑπάρχη σοβαρός λόγος, τότε μᾶλλον ὑποθάλπεται μιά ἀτομική εὐσέβεια, πού δέν καταλήγει στήν σωτηρία, γιατί δέν ἀναφέρεται στό καθολικό ἦθος.

* * *

Σήμερα γίνεται διαρκῶς λόγος γιά τήν ὡριμότητα τοῦ ἀνθρώπου. Ἀπό πολλούς διατυπώνεται ἡ ἄποψη ὅτι ὁ ἄνθρωπος μέ τίς γνώσεις ἔχει φθάσει σέ ὑψηλά ἐπίπεδα τελειότητος καί ὡριμότητος. Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία πρέπει νά τονίζη τήν ἀλήθεια ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔξω ἀπό τόν Χριστό εἶναι ἀνώριμος. Ἡ πνευματική ὡριμότητα, δηλαδή ἡ διαρκής τελειότητα, γίνεται ὄχι μέ τίς γνώσεις, ἀλλά μέ τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἡ τελεία ὑπακοή εἶναι ἕνας ἑκούσιος θάνατος. Μέσα ἀπό τόν θάνατο ξεπηγάζει ἡ ἀνάσταση καί ἡ ζωή. Αὐτή εἶναι ἡ ἐμπειρία τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτό μᾶς διδάσκουν οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι. Σέ αὐτό μᾶς προτρέπουν ὅλοι οἱ ἅγιοι. Ἡ ὑπακοή θά μᾶς ἑνοποιήση καί ζωοποιήση.

ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο Ὅσοι Πιστοί

Δεῖτε ἐπίσης: Η ΚΛΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ