Ἕνα ἀπό τά βασικά γνωρίσματα τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁμολογοῦμε στό Σύμβολο τῆς Πίστεως, εἶναι ἡ καθολικότητα. «Εἰς Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικήν καί Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν». Ἡ λέξη καθολική προέρχεται ἀπό τό καθ᾿ ὅλου, πού σημαίνει τό ὁλοκληρωμένο, τό ἀληθινό. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Καθολική, γιατί ὡς Θεανθρώπινος ὀργανισμός, ὡς Σῶμα τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ, περιέχει τά πάντα. Περιλαμβάνει «τά πάντα τά ἐν τοῖς οὐρανοῖς καί τά ἐπί τῆς γῆς, τά ὁρατά καί τά ἀόρατα, εἴτε θρόνοι εἴτε κυριότητες εἴτε ἀρχαί εἴτε ἐξουσίαι» (Κολ. α´, 16). Σύμφωνα μέ τήν διατύπωση τοῦ ἁγίου Κυρίλλου Ἱεροσολύμων ἡ Ἐκκλησία «Καθολική καλεῖται διά τό κατά πάσης εἶναι τῆς οἰκουμένης ἀπό περάτων γῆς ἕως περάτων καί διά τό διδάσκειν καθολικῶς καί ἀνελλιπῶς ἅπαντα τά εἰς γνῶσιν ἀνθρώπων ἐλθεῖν ὀφείλοντα δόγματα...».

Ἑπομένως, ὁ ὅρος Καθολική συμπίπτει μέ τήν Ὀρθοδοξία, ἡ ὁποία διαφυλάσσει τήν ἀλήθεια, ὅπως τήν δίδαξε ὁ Χριστός, ὅπως τήν φανέρωσε τό Πανάγιο Πνεῦμα, ὅπως τήν βίωσαν καί τήν παρέδωσαν οἱ ἅγιοι Πατέρες. Ἡ Ὀρθοδοξία κατέχει τήν ἀλήθεια καί ἔχει τήν δυνατότητα νά ἁπλωθῆ σέ ὁλόκληρο τόν κόσμο. Ἡ καθολικότητα τῆς Ἐκκλησίας δόθηκε ἀπό τό Πανάγιο Πνεῦμα τήν ἡμέρα τῆς Πεντηκοστῆς, ὁπότε οἱ Ἀπόστολοι κήρυτταν τά μεγαλεῖα τοῦ Θεοῦ. Ὁ Χριστός παρήγγειλε στούς μαθητάς Του: «πορευθέντες εἰς τόν κόσμον ἅπαντα κηρύξατε τό Εὐαγγέλιον πάσῃ τῇ κτίσει» (Μάρκ. ιστ´, 15). «Μαθητεύσατε πάντα τά ἔθνη» (Ματθ. κη´, 19). Ὁ Ἴδιος τόνισε ὅτι καί «ἄλλα πρόβατα ἔχω, ἅ οὐκ ἔστιν ἐκ τῆς αὐλῆς ταύτης· κἀκεῖνά με δεῖ ἀγαγεῖν καί γενήσεται μία ποίμνη, εἷς ποιμήν» (Ἰω. ι´, 16). Ὁ δέ Ἀπόστολος Του γράφει: «οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδέ Ἕλλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδέ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καί θῆλυ· πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. γ´, 28).

* * *

Ἀφοῦ, ὅπως ἔχει λεχθῆ, τό καθολικό εἶναι τό ὁλόκληρο, τό ἀληθινό, κάθε παραχάραξη αὐτῆς τῆς ἀλήθειας, πού μᾶς ἀποκαλύφθηκε εἶναι διάσπαση. Αὐτό λέγεται αἵρεση. Ἄλλωστε, ἡ αἵρεση εἶναι ἡ μερικότητα καί ἡ ἀποσπασματικότητα τῆς ἀλήθειας. Αὐτό βέβαια δέν σημαίνει ὅτι ἡ αἵρεση καί κάθε ἄλλη διάσπαση, διασπᾶ τήν ἀλήθεια, ἀλλά αὐτή ἡ ἴδια διασπᾶται ἀπό τήν ἀλήθεια. Γιατί, κατά τόν Φιλάρετο Μόσχας, «ἄν μία πόλη ἤ μιά χώρα ὁποιαδήποτε χωρισθῆ ἀπό τήν οἰκουμενική Ἐκκλησία, ἡ Ἐκκλησία θά μείνη καί πάλι ἕνα σῶμα ἀκέραιο καί ἀδιάσπαστο».

Ἑπομένως, ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι εἴμαστε Καθολικοί, ἐνῶ αὐτοί πού συνήθως ὀνομάζονται ἔτσι, οἱ Χριστιανοί τῆς Δύσεως, διαφορετικά πρέπει νά καλοῦνται. Καθολικός Ἐπίσκοπος, κατά τούς ἱερούς Κανόνας, εἶναι ὁ Ὀρθόδοξος, πού μετέχει τῶν ἐνεργειῶν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί διδάσκει ὀρθόδοξα τήν ἀλήθεια. Καί Καθολικός Χριστιανός εἶναι αὐτός πού πιστεύει καθολικά, δηλαδή ὀρθόδοξα καί ζῆ καθολικά, δηλαδή εὐαγγελικά, ἐνάρετα.

* * *

Ὄχι μόνον ἡ αἵρεση, ὡς διάσπαση ἀπό τήν ἀλήθεια συνιστᾶ τήν διάσπαση ἀπό τήν Ἐκκλησία, ἀλλά καί ὁ φυλετισμός ἤ ἐθνικισμός εἶναι ἕνα εἶδος αἱρέσεως. Ὁ φυλετισμός εἶναι ἕνας μεγάλος πειρασμός τῆς σύγχρονης Ὀρθοδοξίας. Εἶναι ὁ ἀνανεωμένος Ἰουδαϊκός πειρασμός. Οἱ Ἰουδαῖοι ἤθελαν τόν Χριστό γιά τό δικό τους Ἔθνος, καί ὁ Ἰούδας, κατά ἕναν ὀρθόδοξο θεολόγο, ἔπεσε σέ αὐτόν τόν πειρασμό. Ἡ προδοσία του δέν ὀφειλόταν μόνον στήν φυλαργυρία του, ἀλλά καί «στήν ἐπιθυμία του νά ἔχη ἔλθει ὁ Χριστός γιά νά ἐξυπηρετήση ἀποκλειστικά καί μόνον τά συμφέροντα τοῦ ἰουδαϊκοῦ λαοῦ».

Ἔτσι, ὅταν τό «σπέρμα τοῦ Ἀβραάμ» ἤ κάθε ἄλλο «σπέρμα» θεοποιεῖται, ὅταν κάνουμε τόν Χριστό μιά «ἐθνική θεότητα» καί τόν κλείνουμε σέ φυλετικές σκοπιμότητες, αὐτό εἶναι ἄρνηση τῆς Καθολικότητος τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ π. Ἰουστῖνος Πόποβιτς εἶναι ἐκφραστικός καί στό σημεῖο αὐτό: «Ἡ Ἐκκλησία εἶναι οἰκουμενική, καθολική, θεανθρώπινη, αἰωνία, διά τοῦτο ἀποτελεῖ βλασφημίαν, ἀσυγχώρητον βλασφημίαν ἐναντίον τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τό νά κάνωμεν τήν Ἐκκλησίαν ἕνα ἐθνικόν ἵδρυμα, νά τήν στενεύωμεν μέχρι τῶν μικρῶν, πεπερασμένων, χρονικῶν, ἐθνικῶν σκοπῶν καί μεθόδων. Ὁ σκοπός της εἶναι ὑπερεθνικός, οἰκουμενικός, πανανθρώπινος: νά ἑνώσῃ ἐν Χριστῷ ὅλους τούς ἀνθρώπους, ὅλους ἄνευ ἐξαιρέσεων ἐθνικότητος ἤ φυλῆς ἤ κοινωνικοῦ στρώματος...». Γι᾿ αὐτό συνεχίζει μέ πατερική γλώσσα: «Εἶναι πλέον καιρός, εἶναι ἡ δωδεκάτη ὥρα νά παύσουν οἱ ἐκκλησιαστικοί μας ἀντιπρόσωποι νά εἶναι ἀποκλειστικά δοῦλοι τοῦ ἐθνικισμοῦ, καί νά γίνουν ἀρχιερεῖς καί ἱερεῖς τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας».

Αὐτή τήν καθολικότητα τήν ἐξέφραζε, τήν ἐκφράζει καί πρέπει νά τήν ἐκφράζη τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, τό ὁποῖο σέ Τοπική Σύνοδο στήν Κωνσταντινούπολη τό 1892 καταδίκασε τόν φυλετισμό ὡς «ὅλως τι ξένον καί ἀδιανόητον καί ὅλως ἀνήκουστον καί πρωτοφανές» γιά τήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία.