Ὑπάρχει στενός σύνδεσμος μεταξύ τοῦ Χριστοῦ, τοῦ ἁγίου καί τῆς ὁμολογίας. Οἱ ἅγιοι σέ ὅλη τους τήν ζωή ἦταν ἑνωμένοι μέ τόν Χριστό, ἔδωσαν τήν καλή μαρτυρία περί Αὐτοῦ καί ἀναμένουν τήν ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ ἐνώπιον τοῦ Πατρός Του τοῦ ἐν οὐρανοῖς.

* * *

Ὁ Κύριος στούς μαθητάς Του εἶπε: «πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων» (Ματθ. ι´, 32). Στό «πᾶς ὅστις» ἀνήκουν ὅλοι οἱ ἅγιοι. Αὐτοί εἶναι οἱ Προφῆτες, οἱ Ἀπόστολοι, οἱ Μάρτυρες καί γενικά ὅσοι ζοῦν μυστηριακά στήν Ἐκκλησία. Μποροῦμε νά ποῦμε ὅτι παρά τήν τροπική, τήν χρονική καί τήν τοπική διαφορά, ὅλοι οἱ ἅγιοι ἔχουν ἕνα κοινό σημεῖο. Καί αὐτό εἶναι ὁ Χριστός. Οἱ Προφῆτες, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἔβλεπαν τόν Χριστό, οἱ Ἀπόστολοι ἦταν μαθηταί τοῦ σεσαρκωμένου Λόγου καί οἱ μετά τούς Ἀποστόλους ἅγιοι, ὡς μέλη τῆς Ἐκκλησίας, ὡς μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, ἦταν ἑνωμένοι μαζί Του.

Ἑπομένως, ὅλοι οἱ διά μέσου τῶν αἰώνων ἅγιοι βίωσαν, ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, τόν Χριστό. Ἡ βίωση αὐτή δέν ἦταν θεωρητική, ἀλλά πραγματική. Δηλαδή, αἰσθάνθηκαν πραγματική κοινωνία μέ τό Δεύτερο Πρόσωπο τῆς Ἁγίας Τριάδος καί δι᾿ Αὐτοῦ μέ ὁλόκληρη τήν Ἁγία Τριάδα. Ἀπαύγασμα αὐτῆς τῆς βιώσεως εἶναι ἡ ὁμολογία. Εἶναι πολύ χαρακτηριστικό ὅτι ἡ ὁμολογία τῶν ἁγίων, ὅπως λέγει ὁ Χριστός, γίνεται «ἐν Ἐμοί», δηλαδή διά τοῦ Χριστοῦ καί ἐν Χριστῷ. Χωρίς τήν κοινωνία μέ τόν Χριστό καί χωρίς τήν δύναμή Του εἶναι ἀδύνατο κανείς νά Τόν ὁμολογήση.

Ἡ ὁμολογία, λοιπόν, δέν εἶναι μιά ἀνθρώπινη ἐνέργεια πού ἐξαντλεῖται σέ μιά ἐξωτερική προσπάθεια, ἀλλά Θεανθρώπινη ἐνέργεια, μιά φυσική κατάληξη τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς. Οἱ Προφῆτες ἔδωσαν τήν μαρτυρία ὅτι θά ἔλθη ὁ νέος αἰώνας, θά ἀνατείλη ἡ σωτηρία. Οἱ Ἀπόστολοι ἔδωσαν στόν ἀπογοητευμένο κόσμο τήν μαρτυρία ὅτι ὁ νέος αἰώνας ἦλθε διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί οἱ ἅγιοι ὅλων τῶν ἐποχῶν –μάρτυρες, ὅσιοι, κλπ.– ἔδωσαν τήν μαρτυρία ὅτι εἶναι δυνατόν κανείς ζώντας μέσα στήν Ἐκκλησία νά βιώση αὐτήν τήν νέα ζωή.

Ἔτσι μποροῦμε νά ἰσχυρισθοῦμε ὅτι ὁ κάθε ἅγιος εἶναι συγχρόνως Προφήτης, Ἀπόστολος, Μάρτυς κλπ. Εἶναι Προφήτης, γιατί ὅπως οἱ Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης ἔβλεπαν τήν πρώτη ἔλευση τοῦ Χριστοῦ, ἔτσι καί αὐτός βλέπει τήν δεύτερη ἔλευση τοῦ Χριστοῦ. Εἶναι μαθητής τοῦ Χριστοῦ γιατί ζῆ ἐν κοινωνίᾳ μέ Αὐτόν καί τηρεῖ τίς ἐντολές Του. Εἶναι Μάρτυς γιατί συνεχῶς δίνει στήν ζωή του τήν μαρτυρία γι᾿ αὐτήν τήν νέα ζωή, πού ἔφερε στόν κόσμο ὁ Θεάνθρωπος Χριστός.

* * *

Μέ ὅσα ἐλέχθησαν μποροῦμε νά ἑρμηνεύσουμε καλά τήν συνέχεια τοῦ λόγου τοῦ Χριστοῦ «ὁμολογήσω κἀγώ ἔμπροσθεν τοῦ Πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς» (Ματθ. ι´, 32). Ὅπως φυσική εἶναι ἡ ὁμολογία πού δίνουν οἱ ἅγιοι γιά τόν Χριστό, ἀφοῦ μέ τήν ἐλεύθερη ὁλοκληρωτική προσφορά τους στόν Θεό γίνονται δέκτες καί προβολεῖς τῆς θείας λαμπρότητος, ἔτσι φυσική θά εἶναι καί ἡ ὁμολογία πού θά δώση ὁ Χριστός γι᾿ αὐτούς στόν Πατέρα Του. Οἱ ἅγιοι θά λάμψουν ὡς ἥλιοι στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, διότι ἑνώθηκαν μέ τό Φῶς, τόν Χριστό, «φῶς ὅλοι γεγονότες θεῖον». Θά ἀκτινοβολήσουν αὐτό τό Φῶς «ὡς θείου φωτός γεννήματα» (ἅγ. Γρηγόριος Παλαμᾶς). Ὁ Χριστός πού θά εἶναι ἐντός τους θά μαρτυρῆ περί αὐτῶν καί θά γίνωνται ἀγαπητοί στόν Πατέρα. Αὐτήν τήν σημασία ἔχει τό «ὁμολογήσω κἀγώ ἐν αὐτῷ».

Εἶναι πολύ χαρακτηριστική ἡ ἑρμηνεία πού δίνει ὁ Νικόλαος Καβάσιλας γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατρός πρός τόν ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος ἑνώθηκε μέ τόν Χριστό. Ὁ Θεός Πατήρ ἀγαπᾶ πολύ τόν Υἱό Του. Τό ἔχει δηλώσει τήν ἡμέρα τῆς Βαπτίσεως καί τήν ἡμέρα τῆς Μεταμορφώσεως: «οὗτός ἐστιν ὁ υἱός μου ὁ ἀγαπητός» (Ματθ. γ´, 17). Οἱ πιστοί πού συνδέονται μέ τόν Χριστό καί Τόν ἔχουν κατοικοῦντα στήν καρδιά τους δέχονται τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ Πατρός ἕνεκεν τοῦ Υἱοῦ. Αὐτό δείχνει τήν μεγάλη σημασία τοῦ Χριστοῦ γιά τήν ζωή μας καί τήν σημασία τῆς ἑνώσεώς μας μαζί Του.

Πράγματι, ὁ Θεός Πατήρ, κατά ἕνα σύγχρονο θεολόγο, δημιούργησε τόν κόσμο ἀπό ἀγάπη γιά τόν Υἱό. Καί ὁ Υἱός ἀναλαμβάνει τό ἔργο νά ἀναδημιουργήση τόν κόσμο, νά τόν προσαγάγη στόν Θεό Πατέρα, ἀπό ἀγάπη γι᾿ Αὐτόν. Ἔτσι, ὅσοι ἑνώνονται μέ τόν Χριστό ἔχουν μέσα τους τήν ἀγάπη τοῦ Πατρός ἐξ αἰτίας τοῦ Υἱοῦ. Ὁπότε, στήν Δευτέρα Παρουσία αὐτή ἡ παρουσία τοῦ Λόγου θά μαρτυρήση γιά τούς ἁγίους. Στούς ἁγίους ἀναπαύεται ὁ Θεός: «Ὁ Θεός ὁ ἅγιος, ὁ ἐν ἁγίοις ἀναπαυόμενος...» (εὐχή τρισαγίου ὕμνου). Βεβαίως, ὁ Θεός δέν ἔχει ἕναν ὁρισμένο τόπο, ἀλλά Αὐτός ὁ Ἴδιος εἶναι ὁ τόπος πάντων. Ὅμως μπορεῖ, κατά τόν ἅγιο Ἰωάννη τόν Δαμασκηνό, νά ὀνομασθῆ τόπος Θεοῦ ὁ τόπος πού γίνεται ἔκδηλη ἡ ἐνέργειά Του. Ἔτσι, τόπος Θεοῦ εἶναι ἡ Ἐκκλησία καί ὅσοι μετέχουν τῆς ἐνεργείας Του, δηλαδή οἱ ἅγιοι τοῦ Θεοῦ.