Μαθήματα δογματικῆς τοῦ π. Ἰωάννου Ρωμανίδη
Τιμώντας τήν μνήμη αὐτοῦ τοῦ μεγάλου δογματικοῦ καθηγητοῦ στήν ἐπέτειο τῆς κοιμήσεώς του, μετά ἀπό 23 χρόνια, συνέταξα μιά περίληψη τοῦ βιβλίου «Ἐπίτομος Ὀρθόδοξος Πατερική Δογματική», πού εἶναι μαθήματα Δογματικῆς κατά τίς «φοιτητικές σημειώσεις» στήν ἀρχή τῆς Πανεπιστημιακῆς του διδασκαλίας, στήν Θεολογική Σχολή Θεσσαλονίκης τά ἔτη 1971-1972, ὅπως θά ἐξηγήσω στήν συνέχεια.
Ὅλοι μιλᾶμε γιά τά Βαλκάνια καί τούς Βαλκάνιους, χωρίς νά ἀντιλαμβανόμαστε ὅτι αὐτό τό ὄνομα εἶναι νεώτερο καί δοτό. Συμβαίνει ὅ,τι μέ τόν ὅρο Βυζάντιο. Παρεκάλεσα τόν ἱστοριοδίφη κ. Ἀναστάσιο Φιλιππίδη νά ἐρευνήση τό θέμα αὐτό, δηλαδή τήν ἐξέλιξη τῆς ὀνομασίας τῆς περιοχῆς στήν ὁποία βρισκόμαστε, καί παραθέτω τό ἀποτέλεσμα τῆς ἔρευνάς του.
Ἡ εἰρήνη τοῦ Θεοῦ, κατά τόν ἅγιο Σιλουανό τόν Ἀθωνίτη
Ὁ ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης (1866-1938), πού ἑορτάζει σήμερα (24 Σεπτεμβρίου) ὑπῆρξε ἕνας ὥριμος ἐμπειρικός θεολόγος. Δέν σπούδασε σέ Πανεπιστημιακές Θεολογικές Σχολές, ἀλλά εἶχε ἐμπειρία τῆς νοερᾶς-καρδιακῆς προσευχῆς καί στήν συνέχεια ἐν Ἁγίω Πνεύματι γνώρισε τόν Χριστό. Αὐτή εἶναι ἡ ἐμπειρική θεολογία.
Ἡ τελετή ἔναρξης τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων στό Παρίσι τήν Παρασκευή 26 Ἰουλίου 2024, προκάλεσε ἀλγεινή ἐντύπωση σέ πολλούς ἐντός καί ἐκτός Ἑλλάδος καί τήν χαρακτήρισαν μέ σκληρά λόγια καί δυνατές ἐκφράσεις, καί γιά μερικές σκηνές καί γιά τό σύνολο τῆς τελετῆς καί ἔχουν δίκιο. Πολλοί ἔκαναν λόγο γιά τό Woke κίνημα πού ἐπικρατεῖ στόν Δυτικό κόσμο, ἰδιαίτερα στήν Ἀμερική.
Ὁ Πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης μετά τήν παρακολούθηση τῆς ἔναρξης τῶν Ὀλυμπιακῶν Ἀγώνων 2024 στό Παρίσι, μεταξύ τῶν ἄλλων, ἀσκώντας μιά εὐγενική κριτική σέ ὅσα παρακολούθησε εἶπε ὅτι «ἡ τελετή ἔναρξης τῶν Ὀλυμπιακῶν ἀγώνων τῆς Ἀθήνας τό 2004 παραμένει κάτοχος τοῦ χρυσοῦ, ὄχι μόνον γιά τήν αἰσθητική της, ἀλλά πρωτίστως γιατί λειτούργησε ὡς θεματοφύλακας τῆς ἰδέας τοῦ ὀλυμπισμοῦ καί τῶν ἀγώνων».
Εἶναι σημαντικό νά δοῦμε πῶς ἐπῆλθε αὐτό τό ἀποτέλεσμα στήν Ἀθήνα.
Καθημερινά δημοσιεύονται διάφορες ἀντικοινωνικές συμπεριφορές πού προκαλοῦν ὅλους μας, καί τό κοινωνικό περί δικαίου αἴσθημα. Δέν μποροῦν νά δικαιολογηθοῦν οἱ βίαιες συμπεριφορές ἀπό ἄνθρωπο σέ ἄνθρωπο, ἀλλά δέν μπορεῖ νά ἀμνηστευθῆ καί ἡ εἰκόνα τῆς κοινωνίας μας, τήν ὁποία ἔχουμε διαμορφώσει μέ τόν τρόπο μας..
Τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ στό φῶς τῆς ὀρθοδόξου ἐσχατολογίας
Σωζόμαστε μέ τήν μέθεξη τοῦ μυστηρίου τοῦ Σταυροῦ καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Δέν χωρίζεται ὁ Σταυρός ἀπό τήν Ἀνάσταση, οὔτε ἡ Ἀνάσταση χωρίζεται ἀπό τόν Σταυρό, οὕτε τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ χωρίζεται ἀπό τήν ὀρθόδοξη ἐσχατολογία.
Πάσχα καί Λαμπρή
Τό «Χριστός Ἀνέστη» εἶναι ὁ μεγαλύτερος καί θριαμβευτικότερος παιάνας μέσα στήν ἱστορία. Ἀναστήθηκε ὁ Χριστός καί ἔδωσε νέα προοπτική στόν ἄνθρωπο, τήν κτίση καί τήν ἱστορία. Ἔξω ἀπό τόν Ἀναστάντα Χριστό τά πάντα εἶναι σκοτεινά, θλιβερά, βασανιστικά.
«Ἡ τεχνητή νοημοσύνη» ὡς ἐξομολογητής
Κάθε καινούργια ἀνακάλυψη προκαλεῖ ἐνδιαφέρον καί ὁ ἄνθρωπος τήν ἀντιμετωπίζει μέ περιέργεια καί θαυμασμό. Αὐτό συμβαίνει καί μέ τό ChatGPT πού εἰσῆλθε στήν ζωή μας καί οἱ ἄνθρωποι τό χρησιμοποιοῦν γιά νά ἀποκτήσουν τίς ἀπαντήσεις σέ διάφορα προβλήματα πού ἔχουν.
Τό «Πάτερ ἡμῶν», κατά τόν ἅγιο Μάξιμο τόν Ὁμολογητή
Τί θά μποροῦσε νά πῆ κανείς γι’ αὐτήν τήν μεγάλη καί ἐκπληκτική προσωπικότητα τοῦ ἁγίου Μαξίμου, πού εἶναι, πράγματι, θεολογία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας; Ἐπέλεξα, λοιπόν, ὅσο εἶναι δυνατόν σέ ἕνα εὐχαριστιακό κήρυγμα, νά παρουσιάσω μέ συντομία τήν ἀνάλυση πού ἔκανε ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής στό «Πάτερ ἡμῶν», τήν Κυριακή προσευχή.
2 0 2 3
Μηνύματα πρός τόν οὐρανό καί ἀπό τόν οὐρανό
Ἡ ἐκτόξευση τοῦ δορυφόρου «Βόγιατζερ 1» τόν Σεπτέμβριο τοῦ 1977 ἦταν ἀπό τίς πιό ἐπιτυχημένες ἐκτοξεύσεις τῆς ΝΑΣΑ. Μεγάλη προσπάθεια καταβάλλουν οἱ ἐπιστήμονες γιά νά βροῦν κάποια πληροφορία ζωῆς καί μάλιστα σκεπτομένων ὄντων στό ἀχανές Σύμπαν καί νά ἔλθουν σέ ἐπικοινωνία μαζί τους. Ὅμως, οἱ ἄνθρωποι καί ἰδιαίτερα οἱ Χριστιανοί δέν συγκινοῦνται ὅσο θά ἔπρεπε μέ τόν «Οὐράνιον Ἐπισκέπτην μας», ὅπως ἔλεγε ὁ ἅγιος Καλλίνικος, Μητροπολίτης Ἐδέσσης, πού ἦλθε ἐδῶ καί δύο χιλιάδες χρόνια ἀπό τόν οὐρανό στήν γῆ καί ἔγινε ἄνθρωπος ἀπό ἀγάπη γιά μᾶς.
Παρουσίαση τοῦ βιβλίου «Φεγγοβόλες ἀστραπές» στὸν «Λύχνο»
Τὴν Τετάρτη 13 Δεκεμβρίου στήν ἐκπομπή διαλόγου «Ἐν λόγῳ ἀληθείας» τοῦ τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ «Λύχνος», τῆς Μητροπόλεως Πατρῶν, πού ἐπιμελεῖται καί παρουσιάζει ὁ θεολόγος καί πολιτικός ἐπιστήμων π. Νικόλαος Μεσσαλᾶς, ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος ἔδωσε συνέντευξη γιά τό βιβλίο του «Φεγγοβόλες ἀστραπές».
Τά δύο φύλα καί οἱ «σεξουαλικοί προσανατολισμοί»
Ἕνα ἀπό τά ἐπίκαιρα θέματα πού συζητεῖται ἰδιαίτερα στίς ἡμέρες μας, εἶναι τό θέμα τῆς ὁμοφυλοφιλίας καί ἀναζητᾶται κάθε φορά, ἀπό ὅσους μᾶς ρωτοῦν, νά ἐκφράσουμε τήν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γι᾽ αὐτό.
Οἱ «τολμηρότατοι» περιηγητές πού «κάνουν βόλτες» στό Τριαδικό μυστήριο
Στήν σύγχρονη θεολογία, ἀπό θεολόγους οἱ ὁποῖοι ἐπηρεάσθηκαν ἀπό τόν σχολαστικισμό, τόν νεοσχολαστικισμό, τόν γερμανικό ἰδεαλισμό καί τόν ὑπαρξισμό, παρατηρεῖται μιά προσπάθεια διεισδύσεως στό μυστήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ γιά νά «ἐλέγξουν» καί νά διατυπώσουν τό «πῶς» ὑπάρχουν τά Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος... Μέσα σέ αὐτήν τήν ἀλαζονική προσπάθεια τολμοῦν νά ὁμιλοῦν καί γιά «ἱεράρχηση» στά Πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἀφοῦ ἐπιδιώκουν μέ ὑπαρξιακά γνωσιολογικά-δομικά στοιχεῖα νά ἑρμηνεύσουν τό μυστήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, νά προσπαθοῦν μέ τόν φιλοσοφικό τρόπο νά κατανοήσουν τό μυστήριο τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ.
Ἡ Μητέρα τοῦ Θεοῦ
Ἡ Παναγία ἔχει μιά ἐξέχουσα θέση τόσο στήν θεολογία τῆς Ἐκκλησίας ὅσο καί στήν λατρεία της. Δέν πρέπει νά ἀγνοηθῆ ὅτι μιά Οἰκουμενική Σύνοδος καί συγκεκριμένα ἡ Γ΄ Οἰκουμενική Σύνοδος, πού συγκροτήθηκε στήν Ἔφεσο τό 431 μ.Χ. ἀσχολήθηκε μέ τήν θέση της στήν Ἐκκλησία σέ σχέση μέ τήν θεολογία τοῦ Χριστοῦ καί ὄχι ἀνεξάρτητα ἀπό Αὐτόν. Ἔτσι, ὑπάρχει μιά ἐκπληκτική θεολογία σχετικά μέ τό πρόσωπό της.
Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ἱερόθεος στοὺς «Κοινωνικοὺς Δεσμούς». - Διαδικτυακὴ ἐκπομπὴ τοῦ πρακτορείου Romfea
Στὴν ἐκπομπὴ τοῦ Ἐκκλησιαστικοῦ Πρακτορείου Εἰδήσεων, Romfea.gr «Κοινωνικοὶ Δεσμοί» μὲ παρουσιαστές τούς: Γεώργιο Δεμελῆ και Χάρη Τρασάνη, πρωτοψάλτες, φιλοξενήθηκε ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καὶ Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος.
Τὰ θέματα ποὺ ἀναπτύχθηκαν κατὰ τὴν διάρκεια τῆς συνέντευξης, ἀφορούσαν τὴν λατρεία, τὸ διαδίκτυο, τὴν τεχνητὴ νοημοσύνη, τὴν παράδοση, σύγχρονα προβλήματα τῶν νέων, π.χ., τὴν ὁμοφυλοφιλία, τὴν γλῶσσα ἐπικοινωνίας μὲ τὸ ποίμνιο τῆς Ἐκκλησίας καὶ εὐρύτερα τὸν Πολιτισμό.
Δεῖτε τὴν ἐκπομπὴ στὸ κανάλι τῆς Ρομφαίας
Ἡ Τεχνητή Νοημοσύνη ὡς Τεχνητή Εὐφυΐα
Στίς ἡμέρες μας γίνεται πολύς λόγος ὄχι μόνον γιά τήν «Τεχνητή Νοημοσύνη», ἀλλά καί γιά τίς συνέπειές της στήν ζωή μας. Ἐκφράζονται ἀπόψεις γιά τίς ὡφέλειες πού θά προέλθουν, ἀπό τήν ἐφαρμογή της, ἀλλά καί τούς κινδύνους πού ἀπορρέουν ἀπό τήν κατάργηση τῆς ἀνθρώπινης ἐλευθερίας καί τήν ἀλλοίωση τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων.
Φιλοσοφία, Ἐπιστήμη, Θεολογία
Τό θέμα τῆς σχέσεως μεταξύ φιλοσοφίας, ἐπιστήμης καί θεολογίας εἶναι ἀνεξάντλητο καί σχετίζεται μέ διάφορες χρονικές περιόδους. Γιά παράδειγμα, στήν ἀρχαία Ἑλλάδα ταυτίζονταν αὐτές οἱ τρεῖς πραγματικότητες, δηλαδή ἡ φιλοσοφία, ἡ ἐπιστήμη καί ἡ θεολογία, καί κατά διαστήματα χωρίζονταν μεταξύ τους. Θά προσδιορισθῆ μέ συντομία τό ζήτημα αὐτό γιατί ἀφορᾶ ὄχι μόνον τήν σχέση μεταξύ τους, ἀλλά καί τήν σχέση μεταξύ τῶν ἀνθρώπων πού ἀσχολοῦνται μέ τά πεδία αὐτά.
Ἡ Χριστιανική Ρωμανία, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί ἡ Συνθήκη τῆς Λωζάνης
Εἰσήγηση πού ἔγινε στό Συνέδριο «Α΄ Καραβαγγέλεια 2023», πού διοργάνωσε ἡ Ἱερά Μητρόπολη Καστορίας στήν πόλη Καστοριά τήν 11 Φεβρουαρίου 2023, μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἐπετείου τῶν 100 χρόνων ἀπό τήν Μικρασιατική Καταστροφή.
Εἰσήγηση στό Forum γιά τόν Θρησκευτικό Τουρισμό, στήν Καστοριά.
Τό κεντρικό θέμα τοῦ Συνεδρίου σας εἶναι σημαντικό καί μεταξύ τῶν ἑνοτήτων εἶναι καί ἡ ἑνότητα γιά «τά ἄϋλα μνημεῖα», πού εἶναι ἡ θεολογική παράδοση. Ἔτσι, ἀποδέχθηκα νά συμμετάσχω σέ αὐτό τό μέρος, προσφέροντας ἕναν λόγο γιά τήν Ὀρθόδοξη θεολογία, πού ἐκφράζει ὅλη αὐτή ἡ πολιτιστική κληρονομιά τοῦ τόπου μας.
2 0 2 2
Παρακολουθοῦμε μέ θλίψη τόν τελευταῖο καιρό τόν σκληρό πόλεμο μεταξύ Ρωσίας καί Οὐκρανίας, ὁ ὁποῖος ἐξελίσσεται μέ μεγαλύτερη σκληρότητα, πού δέν δικαιολογεῖται ἄν ὑποτεθῆ ὅτι ἔχουν κοινή καταγωγή καί εἶναι ἕνας λαός.
Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος μιλᾶ γιά τόν Γέροντά του καί πνευματικό πατέρα, τόν Ἅγιο Καλλίνικο Ἐδέσσης. Ἀναφέρεται στά δέκα πέντε χρόνια πού ἔμεινε μαζί του στό Ἐπισκοπεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Ἐδέσσης, Πέλλης καί Ἀλμωπίας, ἀλλά καί τίς δύσκολες στιγμές κατά τήν διάρκεια τῆς πολύμηνης ἀσθένειας τοῦ Ἁγίου.
Ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης κ. Ἱερόθεος τὴν Δευτέρα 3 Ὀκτωβρίου 2022 ὁμίλησε στὴν αἴθουσα Γερουσίας τῆς παλαιᾶς Βουλῆς στὴν Ἀθήνα, στὰ μέλη τῶν Ἐνώσεων Δικαστῶν καὶ Εἰσαγγελέων, μὲ τὴν εὐκαιρία τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Διονυσίου καὶ τοῦ ἁγίου Ἱεροθέου τῶν Ἀρεοπαγιτῶν, μὲ θέμα: «Ἡ θεία δικαιοσύνη, κατά τὸν ἅγιο Διονύσιο τὸν Ἀρεοπαγίτη».
Διανύουμε το ἑκατοστό ἔτος ἀπό τήν Μικρασιατική καταστροφή καί πολλές ἐκδηλώσεις γίνονται μέσα στήν προοπτική τῆς μνήμης τῶν γεγονότων αὐτῶν, ἀλλά καί τῆς ὑπεύθυνης ἀξιολόγησης, γιά νά ἀποβῆ θετικό γεγονός γιά ὅλους μας.
Μέσα στίς Παρακλήσεις διεκτραγωδεῖται κατά ἕναν ἔντονο τρόπο ὁ πόνος στήν ζωή τοῦ ἀνθρώπου, πόνος σωματικός, πόνος ἐσωτερικός καί μυστικός, πόνος πνευματικός, πόνος πρόσκαιρος καί διαχρονικός.
Ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου Σωφρονίου τοῦ Ἀθωνίτου (11 Ἰουλίου) μέ ὁδήγησε στό νά παρουσιάσω μέ συντομία τό τελευταῖο βιβλίο του πού ἐξεδόθη τό 2021 ἀπό τήν Ἱερά Μονή τοῦ Essex μέ τίτλο "Πνευματικά Κεφάλαια". Τό βιβλίο αὐτό περιλαμβάνει ἐπιστολές τοῦ ἁγίου Σωφρονίου τοῦ Ἀθωνίτου πού ἀπεστάλησαν σέ διαφόρους παραλῆπτες, κατά τήν δεκαετία 1950-1960. Προφανῶς ὑπάρχουν καί ἄλλες ἐπιστολές τοῦ ἁγίου Σωφρονίου πού θά ἐκδοθοῦν ἀργότερα.
Ἔχουμε διάφορα προβλήματα στήν ζωή μας, ἀλλά παραβλέπουμε τό μεγάλο δῶρο τοῦ Θεοῦ πού δόθηκε σέ μᾶς καί αὐτό εἶναι ἡ ζωή. Ὁ Θεός μᾶς ἔδωσε τήν βιολογική ζωή καί στήν συνέχεια, μέ τό Βάπτισμα καί τό Χρίσμα, μᾶς ἔδωσε καί τήν ἐν Χριστῷ πνευματική ζωή. Πρόκειται γιά ἕνα θαυμάσιο δῶρο πού ἔχει μεγάλη ἀξία ἀπό πλευρᾶς θεολογίας, ἀλλά καί ἐπιστήμης.
Ὁ Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱερόθεος, τήν Πέμπτη, 12 Μαΐου 2022, μίλησε προσκεκλημένος ἀπό τόν ὁμότιμο καθηγητή τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν π. Δημήτριο Λινό, στίς διαδικτυακές συναντήσεις του, πού ἔχουν γενικό τίτλο: «Ὑγεία καί Θρησκεία». Οἱ συναντήσεις αὐτές εἶναι ὑπό τήν αἰγίδα τῆς Ἰατρικῆς Σχολῆς τοῦ Ἐθνικοῦ Καποδιστριακοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.
Λίγες μέρες ἀπομένουν ἀπό πλευρᾶς ἑορτολογικῆς γιά νά φθάσουμε στήν εὐλογημένη αὐτήν περίοδο τῆς Μεγάλης Ἑβδομάδος στήν ὁποία θά ἐκτυλιχθοῦν μπροστά μας, μέ τίς ἱερές Ἀκολουθίες, τούς ὕμνους, τίς Λειτουργίες καί ὅλο τό καταπληκτικό τυπικό, τά γεγονότα τῆς συλλήψεως, τοῦ Πάθους, τῆς Σταυρώσεως καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Χριστός εἶναι ἡ βάση τῆς πίστεώς μας καί τό κέντρο τῆς ζωῆς μας. Διά τοῦ Χριστοῦ ἔχουμε κοινωνία μέ τόν Τριαδικό Θεό. Μέ τό Βάπτισμα γινόμαστε μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καί μέ τήν θεία Κοινωνία κοινωνοῦμε τοῦ Σώματος καί τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἕνωσή μας μέ τόν Χριστό γίνεται μέ τό Ἅγιον Πνεῦμα, καί διά τοῦ Χριστοῦ ἐρχόμαστε στόν Πατέρα.
Συχνά ἀκούω ἀπό δημοσιογράφους καί πολιτικούς νά χρησιμοποιοῦν στόν προφορικό καί γραπτό λόγο τήν λέξη «τό ἀφήγημα τοῦ ἤ τῆς ...». Στήν ἀρχή αἰσθάνθηκα δυσαρέσκεια γιά τήν κατάχρηση τῆς λέξεως αὐτῆς. Σίγουρα εἶναι μιά καλή λέξη, ἀλλά ἡ κατάχρησή της σέ συνδυασμό μέ τήν ἀντικατάσταση ἄλλων λέξεων μοῦ δημιουργοῦσε δυσφορία.
Συνέντευξη ἐφ’ ὅλης τῆς ὕλης παραχώρησε ὁ Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου καί Τοποτηρητής τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Αἰτωλίας καὶ Ἀκαρνανίας κ. Ἱερόθεος στήν ἐκπομπή «Δεύτερη Ματιά» καί στόν δημοσιογράφο κ. Παντελή Κούτσικο.
Στό Γραφεῖο τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μεσολογγίου μέ ἐπισκέφθηκε μιά ἡμέρα ὁ μηχανικός Νίκος Κανίνιας, υἱός τοῦ Σπυρίδωνος Κανίνια, γνωστοῦ Εἰσαγγελικοῦ Λειτουργοῦ, πού καταγόταν ἀπό τό Μεσολόγγι καί ἔφθασε μέχρι τόν βαθμό τοῦ Ἀντιεισαγγελέως τοῦ Ἀρείου Πάγου -ἤδη ἔχει ἀποβιώσει- καί μοῦ ἐνεχείρισε δύο ἐπιστολές, μιά τοῦ πατέρα του Σπύρου Κανίνια πρός τόν Μητροπολίτη Ἐδέσσης Καλλίνικο, καί ἄλλη τοῦ Καλλινίκου στόν Κανίνια.
Ὁ καθορισμός τῆς μνήμης τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ τήν Β΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν ὡς συνέχεια τῆς Κυριακῆς τῆς Ὀρθοδοξίας, δείχνει τήν μεγάλη ἀξία του καί σέ αὐτό θά ἀναφερθῆ τό κείμενο αὐτό.
Πρίν τρία σχεδόν χρόνια δηλαδή, τό ἔτος 2019, διάβασα ἕνα ἐνδιαφέρον βιβλίο πού ἀναφερόταν στίς σχέσεις μεταξύ τῆς Ρωσίας καί τῆς Οὐκρανίας μέσα στήν ἱστορία καί ἔγραψα ἕνα ἄρθρο γιά νά τό παρουσιάσω. Τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ εἶναι μιά μικρή συμπαράσταση μου στόν πονεμένο καί πληγωμένο Οὐκρανικό λαό, καί μέ αὐτόν τόν τρόπο ἐκφράζω τόν βαθύτατο πόνο μου, γιά ὅσα γίνονται αὐτές τίς ἡμέρες στήν Οὐκρανία.
Στίς ἡμέρες μας πολλά ἐκκλησιαστικά θέματα πού προκαλοῦν προβλήματα στίς σχέσεις μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν προέρχονται ἀπό τόν ἐθνοφυλετισμό, ὁ ὁποῖος διασπᾶ τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί προκαλεῖ διαιρέσεις καί σχίσματα. Ὁ φυλετισμός εἶναι μιά «νεωτερική λύμη», δηλαδή φθορά καί καταστροφή τῆς ἑνότητας τῆς Ἐκκλησίας.
Συνδέεται στενά ἡ βιολογική ζωή τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν χρόνο. Ζωή καί θάνατος συνδέονται στενά μέ τά κύτταρα, τά ὄργανα, τήν βιολογική ζωή. Καί αὐτό συμβαίνει γιατί ὑπάρχει ἔναρξη καί τέλος τοῦ χρόνου.
Ὁ πόνος καί ὁ θάνατος εἶναι μεγάλα ὑπαρξιακά θέματα, τά ὁποῖα ἀπασχολοῦν ὅλους τούς ἀνθρώπους, ἰδιαίτερα τούς νέους. Τά ἐρωτήματα γιά τό τί εἶναι ἡ ζωή καί τί εἶναι θάνατος, ποιό εἶναι τό νόημα τῆς ζωῆς καί τοῦ θανάτου εἶναι πάντοτε ἐπίκαιρα. Ὁ Γερμανός φιλόσοφος Χάϊντεγκερ ἔχει ὑπογραμμίσει ὅτι τό ἐρώτημα «γιατί νά ὑπάρχουν τά ὄντα καί ὄχι τό τίποτα», εἶναι τό κεντρικό ἐρώτημα τῆς κλασικῆς μεταφυσικῆς.
2 0 2 1
Πράγματι, πέρασε ἕνας ὁλόκληρος χρόνος ἀπό τήν ἡμέρα πού ἄρχισε ὁ ἐμβολιασμός στήν Ἑλλάδα καί ἔκανα τήν πρώτη δόση τοῦ ἐμβολίου ἐναντίον τοῦ κορωνοϊοῦ τήν 27η Δεκεμβρίου 2020, ἐκ μέρους τῆς Ἐκκλησίας καί μετά ἀπό λίγες ἡμέρες, τήν 18η Ἰανουαρίου 2021, ἔκανα τήν δεύτερη δόση, καί δόξα τῷ Θεῷ εἶμαι μέχρι τώρα καλά στήν ὑγεία μου.
Ἀπό τήν ἀρχή τῆς ἱερατικῆς μου διακονίας, δηλαδή πρίν 50 χρόνια, καί μάλιστα τήν δεκαετία τοῦ 1970, καί στήν συνέχεια, γινόταν πολύς λόγος, μέ ἐπίδραση ἀκραίων προτεσταντικῶν ὀργανώσεων τῆς Ἀμερικῆς, γιά τήν ἔλευση τοῦ Ἀντιχρίστου πού θά σφραγίση τούς Χριστιανούς, γιά τό ὅτι ὁ ἀντίχριστος ἦλθε ἤ πρόκειται σύντομα νά ἔλθη, μέ παρερμηνεία τῶν σχετικῶν χωρίων τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου.
Μελετώντας διάφορες κριτικές σέ κοινωνικά καί θεολογικά θέματα καί ἀκούγοντας διαλόγους μεταξύ τῶν ἀνθρώπων, παρατηρῶ ὅτι οἱ περισσότεροι παραμένουν σέ λέξεις, χωρίς νά καταλαβαίνουν τό νόημά τους καί χωρίς νά προσπαθοῦν νά καταλάβουν τί ἐννοεῖ ὁ ἄλλος μέ τούς ὅρους-λέξεις πού χρησιμοποιεῖ. Τίς παραρμηνεύουν μέ βάση τίς δικές τους θεωρίες, γι' αὐτό καί δημιουργοῦνται παρεξηγήσεις.
Μέ ἀφορμή πού ἀκροδεξιές καί ναζιστικές ὀργανώσεις σέ ὅλη τήν Εὐρώπη στράφηκαν μέ συλλαλητήρια καί δυναμικές ἀντιδράσεις ἐναντίον τῶν ἐμβολίων καί τῶν προστατευτικῶν μέτρων γιά τόν κορωνοϊό, προσπάθησα νά ἐντοπίσω τήν αἰτία τῶν ἀντιδράσεων αὐτῶν. Διερωτήθηκα: Γιατί οἱ ἀκροδεξιές αὐτές ὀργανώσεις εἶναι ἐναντίον τῶν προστατευτικῶν μέτρων καί τοῦ ἐμβολιασμοῦ;
Ζοῦμε σέ ἐποχή συγχύσεως σέ πολλά θέματα, ἤτοι μεταξύ πίστεως καί μαγείας, ἀφοῦ μερικοί θεωροῦν τήν πίστη ὡς μαγεία, ἤ τήν μαγεία ὡς πίστη, μεταξύ πίστεως καί ἐπιστήμης, ἀφοῦ, ἄλλοτε ὑπερτονίζεται ἡ πίστη σέ βάρος τῆς ἐπιστήμης καί ἄλλοτε ὑπερτονίζεται ἡ ἐπιστήμη σέ βάρος τῆς πίστεως.
Σέ μιά τέτοια ἐποχή ἀπαιτεῖται «διάκριση τῶν πνευμάτων», πού εἶναι τό μεγαλύτερο χάρισμα, τό νά ξεχωρίζη, δηλαδή, κανείς τί εἶναι θεϊκό καί τί εἶναι δαιμονικό, τί προέρχεται ἀπό τόν Θεό καί τί ἀπό τόν διάβολο. Αὐτή ἡ διάκριση εἶναι ἡ οὐσία τῆς ἐμπειρικῆς θεολογίας.
Σήμερα 1 Νοεμβρίου 2021 συμπληρώνονται εἴκοσι ἔτη ἀπό τήν κοίμηση τοῦ διακεκριμένου καθηγητοῦ καί διδασκάλου π. Ἰωάννου Ρωμανίδη, πού συνέβη τήν 1η Νοεμβρίου 2001 στήν Ἀθήνα. Ἡ γνωριμία μαζί του στήν ἀρχή ἔγινε μέσα ἀπό προφορικές διδασκαλίες του καί τά κείμενά του τῆς δεκαετίας τοῦ '70 καί ἔπειτα, ἀπό τό 1987 μέχρι τήν κοίμησή του, εἶχα στενή ἐπικοινωνία μαζί του.
Μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπληρώσεως 20ετίας ἀπό τήν κοίμησή του, δημοσιεύω ἕνα σύντομο κείμενο γιά τόν κορυφαῖο αὐτό δογματικό θεολόγο τῆς ἐποχῆς μας, τό ὁποῖο συμπεριλήφθηκε στήν «Μεγάλη Ὀρθόδοξη Χριστιανική Ἐγκυκλοπαίδεια», τόμος 12ος.
Ἑορτάζει σήμερα (24 Σεπτεμβρίου) ὁ ἅγιος Σιλουανός ὁ Ἀθωνίτης, ὁ μεγάλος αὐτός ἐμπειρικός θεολόγος τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ ὁποίου μπορῶ νά τονίσω ὅτι τά γραπτά του ὁμοιάζουν μέ τά κείμενα τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ἐμπειρική γνώση τοῦ Θεοῦ, καί διατυπώνονται μέ ἁπλότητα, ἡ ὁποία τά κάνει ἀξιοθαύμαστα.
Γνωρίσαμε τόν ἅγιο Σιλουανό ἀπό τό βιβλίο πού συνέγραψε ὁ συνασκητής του καί κατά πνεῦμα υἱός του ἅγιος Σωφρόνιος, διαφορετικά θά ἔμενε ἄγνωστος, ὅπως ἄγνωστοι τελικά παρέμειναν καί πολλοί ἅγιοι διά μέσου τῶν αἰώνων.
Κατά καιρούς γράφω γιά τήν σχέση πού ὑφίσταται μεταξύ χαρίσματος καί θεσμοῦ ἤ θεσμοῦ καί χαρίσματος, γιατί σέ κρίσιμες στιγμές τοῦ ἱστορικοῦ βίου τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς γίνεται ἀπόκλιση μεταξύ τους μέ ἀποτέλεσμα νά διασπᾶται ἡ ἐκκλησιαστική ζωή σέ βάρος τῆς πίστεως, τῆς λατρείας καί τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ φρονήματος.
Ἐπανέρχομαι στό σοβαρό αὐτό ζήτημα, τό ὁποῖο εἶναι πολύ ἐπίκαιρο στίς ἡμέρες, στίς ὁποῖες ἄλλοι ὑπερτονίζουν τόν θεσμό τῆς Ἐκκλησίας σέ βάρος τοῦ χαρίσματος τῶν μελῶν της, καί ἄλλοι ὑπερτονίζουν τό χάρισμα σέ βάρος τοῦ θεσμοῦ, ὁπότε παρουσιάζονται διενέξεις, διαιρέσεις καί σχίσματα.
Σάν σήμερα, 10 Σεπτεμβρίου τοῦ ἔτους 2018, πρό τριετίας, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ ἕνας καλός Πρεσβύτερος τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, ὁ π. Κωνσταντῖνος Στρατηγόπουλος.Ἦταν ὄντως ἕνας εὐλογημένος Κληρικός μέ ὁμολογία πίστεως, μέ ἔντονη ποιμαντική διακονία, ὀρθόδοξο ἐκκλησιαστικό φρόνημα, ἕνα πραγματικό πρότυπο Κληρικοῦ, ἰδίως γιά τίς δύσκολες ἡμέρες πού περνᾶμε.Ὡς μνημόσυνο στόν καλό αὐτό Κληρικό δημοσιεύω ἕνα ἄρθρο μου πού ἀφορᾶ δικές του σκέψεις πού ἔκανε ἀπό τό κρεβάτι τοῦ πόνου του, οἱ ὁποῖες εἶναι πολύ διδακτικές καί ἐπίκαιρες ἰδίως γιά τίς ἡμέρες μας.
Τό νά ἀσχολεῖται κανείς μέ ἔντονα ποιμαντικά καί κοινωνικά ζητήματα εἶναι, κατά κάποιο τρόπο, ριψοκίνδυνο. Εἶναι προτιμότερο νά μήν ἀγγίζη κανείς τέτοια ζητήματα καί νά ἀσχολεῖται ἁπλῶς μέ ἀδιάφορα θέματα, ἀλλά, τελικά, καί αὐτό εἶναι ἀτελέσφορο.
Ὡς ὑπεύθυνος ἐκκλησιαστικός ποιμένας χρειάζεται νά λαμβάνω ἀποφάσεις καί νά διατυπώνω τίς σκέψεις μου, γιά διάφορα κρίσιμα ζητήματα γιά νά ἐνημερώνω τούς Χριστιανούς. Ἄν εἶναι κανείς ἀσκητής στήν ἔρημο τοῦ Ἁγίου Ὄρους ἴσως δέν χρειαζόταν νά κάνη παρεμβάσεις, ἀλλά νά λέη τόν λόγο σέ αὐτούς πού τόν ἐρωτοῦν, κατά τό «εἶπε Γέρων». Ὅμως, ἡ ποιμαντική διακονία ἔχει ὑποχρεώσεις καί καθήκοντα ἔναντι τῶν Χριστιανῶν πού ποιμαίνονται.
Ἐκτός ἀπό ὅσα ἔχω ἀκούσει καί ἔχω διαβάσει γιά τόν μεγάλο μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη ἀκόμη ἀπό τά φοιτητικά μου χρόνια, εἶχα πολυχρόνια προσωπική ἐπικοινωνία μαζί του... Στήν συνέχεια θά παραθέσω μερικούς ἀπό τούς κατά καιρούς χαιρετισμούς τοῦ Μίκη Θεοδωράκη στά Διεθνῆ Χορωδιακά Φεστιβάλ πού πραγματοποιήθηκαν στήν Ναύπακτο, ὅπως καί δικούς μου χαιρετισμούς, μιά ἐπιστολή πού τοῦ ἀπέστειλα καί ἕναν ποιητικό μου χαιρετισμό γιά τό ἔργο του, πού παραδόθηκε στόν ἴδιο.
Ἀπό τήν Ἱερά Μονή Βατοπαιδίου ἐκδόθηκε πρόσφατα ἕνα ὀγκῶδες βιβλίο (933 σελίδων) τοῦ Μητροπολίτου Ναυπάκτου καί Ἁγίου Βλασίου κ. Ἱεροθέου μέ τίτλο «Ἡ ἁγία γνώση» καί ὑπότιτλο «Τά ὡραῖα τῶν ἔνδον».
Τό βιβλίο αὐτό ἀπαρτίσθηκε ἀπό ὁμιλίες τοῦ Μητροπολίτου στήν Ἱερά Μονή Βατοπαιδίου καί συζητήσεις πού εἶχε μέ τόν Ἡγούμενο καί τούς Μοναχούς τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, ἀπό τό ἔτος 2015 μέχρι τό ἔτος 2019, γιά τήν θεολογία τοῦ μοναχισμοῦ καί γιά σημαντικά θεολογικά καί ἐκκλησιαστικά θέματα τῆς ἐποχῆς μας.
Ὁ Ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Βατοπαιδίου τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἀρχιμανδρίτης π. Ἐφραίμ πρόσφατα ξεπέρασε μιά μεγάλη δοκιμασία μέ τόν κορωνοϊό, ξέφυγε ἀπό τά δόντια τοῦ θανάτου καί τώρα βρίσκεται στό στάδιο τῆς ἀποκατάστασης. Μέ τόν π. Ἐφραίμ Βατοπαιδινό δέν εἴχαμε ἀπό τήν ἀρχή ἰδιαίτερη ἐπικοινωνία, ἀλλά τελικά συναντηθήκαμε μέσα ἀπό τήν Ὀρθόδοξη θεολογία καί συγκεκριμένα τήν θεολογία τῶν Προφητῶν, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων.
Εἶναι κοινός τόπος καί ἀναμφισβήτητος ὅτι ὁ ἄνθρωπος γεννιέται μέ τήν φθαρτότητα καί τήν θνητότητα, δηλαδή ὁ ὀργανισμός του διακρίνεται ἀπό τήν φθορά, πού ὁδηγεῖ στόν θάνατο. Ἡ φύση συνδέεται μέ τήν φθίση, δηλαδή τόν μαρασμό, τήν παρακμή, γι' αὐτό ἀμέσως μέ τήν γέννησή του δέχεται τήν ἐπιμέλεια τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης.
Ὁ λόγος αὐτός πού ἔθεσα στήν ἐπικεφαλίδα τοῦ ἄρθρου αὐτοῦ εἶναι λόγος τοῦ ἁγίου Παϊσίου τοῦ Ἁγιορείτου ἀπό μιά ἐπιστολή, πού μάλιστα εἶναι χειρόγραφη. Τό λέγω αὐτό, γιατί μερικοί μεταφέρουν λόγια πού εἶπε ὁ ἅγιος Παΐσιος προφορικά σέ αὐτούς, πού ἐνδεχομένως δέν σώζονται στήν αὐθεντική τους ἔκφραση. Ἄν ἀπό ἕναν λόγο ἀλλάξη κανείς μία λέξη μπορεῖ νά ἐξαχθῆ ἕνα διαφορετικό νόημα.
Εὐχαριστῶ γιά τήν πρόσκληση νά συμμετάσχω στό 15ο Πανελλήνιο Συνέδριο Πυρηνικῆς Ἰατρικῆς μέ εἰσήγηση σχετικά μέ τήν ὀρθόδοξη θεολογία καί τήν ἰατρική ἐπιστήμη. Τό θέμα αὐτό εἶναι ἐπίκαιρο, γιατί στίς ἡμέρες μας διατυπώνονται διάφορες ἀπόψεις ὡς πρός τήν σχέση καί τήν διαφορά μεταξύ θεολογίας καί ἐπιστήμης καί προσπαθοῦμε νά βροῦμε τά ὅρια μεταξύ τους καί τήν καλή συνεργασία τους, γιατί μᾶς ἐνδιαφέρει ὁ ὅλος ἄνθρωπος.
Τό θεωρῶ ἰδιαίτερο δῶρο τοῦ Θεοῦ πού τήν γνώρισα καί, κυρίως, διότι μέ θεωροῦσε ὡς παιδί της καί φυσικά καί ἐγώ τήν θεωροῦσα ὡς μητέρα μου. Μέχρι τώρα δέν μίλησα ποτέ δημοσίως γι' αὐτήν καί γιά τήν ἐπικοινωνία πού εἶχα μαζί της, παρά μόνον σέ μερικούς γνωστούς μου ἀνθρώπους, ἀλλά τώρα τό κάνω μετά τήν κοίμησή της.
Ἀπομαγνητοφωνημένη συνέντευξη στήν δημοσιογράφο τοῦ Ρ/Σ τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος Ἀδαμαντία Μπούρτζινου, 21 Ἰανουαρίου 2021.
2 0 2 0
2 0 1 9
(Γραπτό Κήρυγμα)
Ἀπό τήν ἀρχή τοῦ Αὐγούστου, ἀγαπητοί ἀδελφοί, ἀρχίσαμε στούς Ἱερούς Ναούς νά ψάλουμε τίς δύο Παρακλήσεις, τήν μικρή καί τήν μεγάλη, στήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, κάθε ἀπόγευμα μετά τήν ἱερή ἀκολουθία τοῦ Ἑσπερινοῦ.
Αὐτές οἱ ἱερές ἀκολουθίες ἔχουν ὑψηλά πνευματικά νοήματα γιά τό πρόσωπο καί τό ἔργο τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῆς Παναγίας μας, ὅπως συνήθως τήν ἀποκαλοῦμε...
(Ἀπομαγνητοφωνημένο Κήρυγμα, κατά τήν Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, 25 Φεβρουαρίου 2018, στόν Ἱερό Μητροπολιτικό Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου Ναυπάκτου.)
Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας σήμερα, ἀγαπητοί μου ἀδελφοί, καί ἑορτάζει ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία καί ὡς θεολογία καί ὡς Ἐκκλησία καί ὡς ζωή. Δέν εἶναι, δηλαδή, μόνον ἡ ὀρθόδοξη πίστη, ἀλλά καί ἡ ὀρθόδοξη ζωή, εἶναι ἡ ὀρθο-δοξία καί ἡ ὀρθο-ζωΐα...
Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχες
Ἡ κοινή ἑορτή τῶν Τριῶν Ἱεραρχῶν, πού καθιερώθηκε τόν 11ο αἰώνα, ἔπαιξε σημαντικό ρόλο στήν παρουσίαση τῆς ἑνότητας τῆς διδασκαλίας τους καί στόν καθορισμό τῶν τριῶν αὐτῶν Οἰκουμενικῶν Πατέρων καί διδασκάλων, ὡς προστατῶν τῆς ὀρθοδόξου παιδείας...
Ἡ Κοίμηση τῆς Θεοτόκου ὡς Μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας
Κατά τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ἀσπαζόμαστε τήν ἱερή εἰκόνα πού παριστᾶ τό γεγονός τῆς Κοιμήσεώς της. Ἡ ὅλη εἰκόνα ὄχι μόνον ἀναπαριστᾶ αὐτό πού ἔγινε κατά τήν ἐξόδιο ἀκολουθία τῆς Παναγίας, ἀλλά δείχνει καί τό τί εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Πρόκειται γιά μιά εἰκόνα πού δείχνει κατά τόν πλέον ἀνάγλυφο τρόπο τό μυστήριο τῆς Ἐκκλησίας.
Παράλληλοι βίοι ἁγίων: ἅγιος Σεραφείμ Σαρώφ - ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης
Στό ἁγιολόγιο τῆς Ἐκκλησίας μας διασώζονται ἱστορίες πολλῶν ἁγίων τῆς Παλαιᾶς καί τῆς Καινῆς Διαθήκης πού βίωσαν τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ μέ διαφορετικό τρόπο ὁ καθένας τους, ἀνάλογα μέ τίς συνθῆκες πού ἔζησε. Ἔτσι, ἔχουμε Προφῆτες, Ἀποστόλους, ἁγίους, μάρτυρας, ὁσίους καί ἀσκητές πού ἔζησαν καί στά Μοναστήρια καί ἔξω ἀπό αὐτά. Ἀκόμη ἔζησαν καί μέσα στίς κοινωνίες, ἦταν ἔγγαμοι καί ἄγαμοι, προέρχονταν ἀπό ὅλες τίς ἡλικίες καί τίς ἐθνικότητες. Σέ ὅλες τίς ἐποχές καί σέ ὅλες τίς κοινωνίες ἀναδεικνύονται ἅγιοι ἄνθρωποι.